Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja – dr Paddy Rawlinson
Źródło: Vol 6 No 4 (2017): International Journal for Crime, Justice and Social Democracy; Immunity and Impunity: Corruption in the State-Pharma Nexus
https://www.crimejusticejournal.com/article/view/888/651
Krytyczna kryminologia wielokrotnie zwracała uwagę na powiązania państwowo-korporacyjne jako miejsce korupcji i innych form przestępczości, scenariusz zaostrzony przez intensyfikację neoliberalizmu w obszarach takich jak zdrowie. Stosunki państwowo-farmaceutyczne, które w coraz większym stopniu wpływają na politykę zdrowotną, nie są wyjątkiem. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy produkty farmaceutyczne, takie jak szczepionki, rozwijający się sektor przemysłu, są wprowadzane jako obowiązkowe z bezpośrednim naruszeniem zasady świadomej zgody. Taka polityka wywołała podejrzenia i sprzeciw, ponieważ krytycy kwestionują integralność sojuszu państwowo-farmaceutycznego i jego wpływ na bezpieczeństwo szczepionek. Jednak zamiast zachęcać do otwartej debaty, wprowadzono drakońskie sposoby rządzenia w celu stłumienia i uciszenia jakiejkolwiek formy krytyki, chroniąc tym samym działalność państwa i przemysłu farmaceutycznego przed niezależną kontrolą. W artykule przeanalizowano tę zależność w kontekście niedawnego ustawodawstwa Australii w celu zintensyfikowania obowiązkowego reżimu dotyczącego szczepionek. Argumentuje, że próby podważania wolności słowa i systematycznego obsmarowywania tych, którzy krytykują lub sprzeciwiają się obowiązkowym programom szczepień, działają jako proces korupcyjny, a co za tym idzie, prowokują pogląd, że korupcja rzeczywiście istnieje w sojuszu państwowo-farmaceutycznym.
Nowa firma bioelektroniczna. Twórcami GSK i współwłaściciel Google
Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Wprowadzenie
„… silna kontrola nad kluczowymi procesami w połączeniu z ogromnymi zasobami i dużymi zyskami sprawiają, że przemysł farmaceutyczny jest szczególnie podatny na korupcję.” (Transparency International 2016)
„Wpływ nie jest łatwy do zmierzenia. Ale jedna miara, która może wskazywać na względny wpływ, to po prostu pieniądze. W tym kontekście farmaceutyki mają niewielu rówieśników.” (Fields 2013: 559)
Artykuł analizuje korupcję w powiązaniach między instytucjami państwowymi i korporacjami, w odniesieniu do szczepionek i „przemysłu farmaceutycznego”; to znaczy sieci przemysłu, aktorów medycznych i politycznych zaangażowanych w ich badania, produkcję, regulacje i rozpowszechnianie. Argumentuje, że struktura i zachowania tych sojuszy działają jako mechanizmy kontroli, utrudniając otwartą debatę i niezależne dochodzenie dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności szczepionek. Dotyczy to w szczególności obowiązkowego statusu szczepionek w krajach takich jak Australia oraz naruszenia „świadomej zgody” przez strategie polityczne wymagające interwencji medycznej. Artykuł dalej utrzymuje, że neoliberalny reżim, w którym te sojusze są pielęgnowane, ułatwia drakońskie sposoby rządzenia, dzięki którym krytyka obowiązkowych szczepień jest tłumiona i uciszana, chroniąc w ten sposób działania państwa i przemysłu farmaceutycznego przed niezależną kontrolą. Podważanie wolności słowa, wolności [dostępu do] informacji i wolności sumienia samo w sobie staje się nie tylko procesem korupcyjnym, z tymi cenionymi wartościami społecznymi uznawanymi za coraz bardziej zbędne, ale także rodzi obecność aktualnej korupcji w tych sojuszach poprzez brak przejrzystości i debaty. Artykuł nie koncentruje się na bezpieczeństwie i skuteczności szczepionki per se, ale raczej przyznaje, że organy państwowe i korporacyjne są „kluczowymi i centralnymi przedstawicielami władzy we współczesnych społeczeństwach” (Whyte 2009: 3) oraz dąży do zbadania natury i wpływu tego związku w tej kontrowersyjnej dziedzinie zdrowia publicznego.
Korupcja i przemysł farmaceutyczny
Ogólnie rzecz biorąc, korupcja jest odstępstwem od norm wymiany obejmujących nadużycie władzy w celu uzyskania korzyści finansowych lub niefinansowych (Bridenthal 2013; Gounev i Ruggiero 2012; Ledeneva 1998; Punch 2009; Wedel 2001, 2003). Organizacja Transparency International (TI), jeden z głównych strażników korupcji na całym świecie, definiuje ją ogólnie jako „nadużycie powierzonej władzy” w szczególności w odniesieniu do publicznego, a nie prywatnego biura (Transparency International 2016). Inni rozszerzają definicję, aby uwzględnić sektor prywatny, w tym praktyki, które niekoniecznie są nielegalne (Naylor 2004; Sutherland 1983). Ostrożne podejście Transparency International do korupcji jako percepcji odzwierciedla kulturową, polityczną i społeczną dwuznaczność tego terminu, czyniąc konsensus wokół definicji szczególnie trudnym. Holmes sugeruje, że gąszcz zmiennych obejmujących definicję korupcji „nie powinien nas oślepiać na fakt, że niektóre działania są postrzegane jako skorumpowane w większości, jeśli nie we wszystkich społeczeństwach” (Holmes 1993: 63). Niemniej jednak kontekst ideologiczny, w którym zachodzi korupcja, oraz stopień, w jakim staje się on instrumentalny w utrzymaniu statusu quo, odgrywa kluczową rolę w sposobie jego rozumienia i reagowania, czyniąc rozróżnienie, na przykład, między darowiznami politycznymi a przekupstwem, bardziej normatywny niż ontologiczny.
Korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Przemysł farmaceutyczny nie jest obcy korupcji. Łapówkarstwo, wątpliwa jakość medykamentów, konflikt interesów, oszustwa i utrwalanie cen stanowią część litanii jej nielegalnych praktyk i nieetycznych zachowań, co czyni go, historycznie, jednym z najczęściej naruszających prawo korporacyjne, obok przemysłu naftowego i samochodowego (Braithwaite 1984; Clinard i Yeager 1980; Dukes, Braithwaite i Moloney 2014). Niedawne skandale, w których giganci farmaceutyczni, tacy jak GlaxoSmithKline, Pfizer i Merck, stanęli w obliczu kar pieniężnych w wysokości [setek] milionów dolarów za poważne łamanie prawa, wskazują na poziom szkód wyrządzanych przez ich zachowanie oraz wzór recydywy, który znakuje branżę jako „krnąbrną/oporną” i chętną do stosowania „nielegalnych zachęt jako podstawowej strategii biznesowej w sprzedaży leków na receptę”(Kelton 2013).
Badania bezpieczeństwa leków – od zaniedbania do oszustwa – John Braithwaite
Czy na pewno szczepionki to najlepiej przebadane produkty firm farmaceutycznych? Sprawdźmy.
Jak odkryć organizacje przestępcze sprzedające szczepionki… w 3 prostych krokach!
Wszechobecność zachowań przestępczych w przemyśle farmaceutycznym była tematem przełomowego tekstu Johna Braithwaite’a, „Przestępczość Korporacyjna w Przemyśle Farmaceutycznym”, który ujawnił kulturę przekupstwa, konfliktu interesów i prawie szyderczych nieskutecznych reakcji karnych na zbrodnie i szkodliwe praktyki, które kosztują – nadal to robią – życie tysięcy ludzi. Pomimo optymistycznego wniosku, że przemysł farmaceutyczny znajduje się w etycznym punkcie zwrotnym, Braithwaite wraz ze swoimi współautorami został zmuszony do podsumowania w publikacji Pharmaceuticals, Corporate Crime and Public Health w 2014 r.: „Przestępczość korporacyjna w przemyśle farmaceutycznym wydaje się rosnąć” (Dukes, Braithwaite i Moloney 2014: 281). Wciąż mając nadzieję na możliwość promowania etycznego kapitalizmu, proponują szereg innowacyjnych strategii regulacyjnych w przekonaniu, że korporacje, mając odpowiednie środowisko, będą same rządziły się lub odpowiadały na wprowadzenie regulacyjnej marchewki i kija. Jednak, jak twierdzą Tombs i Whyte, oraz jak wynika z ciągłego naruszania prawa przez firmy farmaceutyczne, korporacje są wewnętrznie kryminalnymi, patologicznymi podmiotami, których szkodliwe zachowania zyskują impuls dzięki „zezwoleniu rządów, a nawet na żądanie rządów” ( Tombs and Whyte 2015: 18).
Oksymoroniczne pojęcie „etycznego kapitalizmu”, jak i „społecznej odpowiedzialności korporacji”, jest wygodnym, choć niezamierzonym, odwróceniem uwagi od zimnej rzeczywistości, w której korporacje nie mogą zachowywać się uczciwie, jeśli chcą przetrwać w jakiejkolwiek formie w społeczeństwach kapitalizmu [finansowego]. Obowiązkiem korporacji (zgodnie z prawem na mocy prawa Stanów Zjednoczonych) jest maksymalizować zyski w interesie akcjonariuszy, a nie konsumentów, niezależnie od tego, czy ich działalność jest zdrowotna czy wojenna.
Od grzesznika do świętego
Skażony historią praktyk korupcyjnych, przemysł farmaceutyczny, mimo to, nadal wywiera wpływ i rozszerza zasięg swojej działalności komercyjnej, wspierany przez rosnącą „farmaceutyczną medykalizację”[ 1] opieki zdrowotnej. Kluczowym aspektem tej ekspansji jest rosnący wpływ branży na zdrowie publiczne, w szczególności profilaktykę pierwotną, tj. promowanie zdrowia i zapobieganie chorobom poprzez zmniejszanie podatności na choroby. Jedną z najczęstszych form profilaktyki pierwotnej jest szczepienie. Chociaż szczepionki stały się symbolem nadziei w walce z chorobami, wywołały również kontrowersje, głęboko dzieląc opinie na temat ich skuteczności, bezpieczeństwa, a nawet konieczności (SBS 2015). Pomimo tej historii, próby kwestionowania uczciwości/integralności farmacji w odniesieniu do szczepionek, czy to przez wykonujących zawód medyczny, czy przez zwykłych ludzi, są konsekwentnie spotykane z wrogimi reakcjami. Ujęty w uproszczoną i mylącą dychotomię między lobby pro-szczepionkowym a tak zwanymi „antyszczepionkowcami”, nie pozostawiając miejsca na bardziej zróżnicowane głosy, które wspierają niektóre szczepionki, ale obawiają się takich kwestii, jak nadmierne szczepienia (Hart 2017), lub ostrożność w odniesieniu do poziomów toksyczności adiuwantach[2], każda forma krytyki jest określana jako emocjonalna, niebezpieczna, histeryczna i nienaukowa (Jaret 2016). Osoby wyrażające swoje obawy zostały oczernione w mediach, odrzucone przez członków społeczeństwa i wykluczone z obszarów życia społecznego, w tym miejsca pracy (Bertrand 2015). Stoi to w wyraźnej sprzeczności z obawami wyrażanymi w kwestiach bezpieczeństwa leków na receptę, takich jak Vioxx i Paxil, które doprowadziły do badań i udanych procesów sądowych przeciwko nieprawidłowościom w przemyśle farmaceutycznym (Goldacre 2012; Griffin i Miller 2011) oraz nieskuteczności i nadużywanie wielu leków przeciwdepresyjnych (Gotzsche 2013; Healy 2012). Żadna interwencja medyczna nie jest w 100% bezpieczna, w tym szczepionki. W 1988 r. Rząd USA ustanowił Krajowy Program Odszkodowań za Szkody Poszczepienne [National Vaccine Injury Compensation Program –VICP], który wypłacił około 3,6 mld dolarów wnioskodawcom od momentu powstania, aż do 2015 r. (Health Resources and Services Administration 2017).
Brytyjski program odszkodowań za szkody poszczepienne Vaccine Damage Payment Scheme, utworzony w 1979 r., zapewnia odszkodowania ofiarom poszkodowanym przez szczepionki i ich rodzinom, wynoszącym 3,5 miliona funtów w latach 1997–2005 (BBC 2005) (do tej pory Australia nie ma systemu rekompensat, chociaż dyskusje trwają w sprawie jego ewentualnego utworzenia). Sama obecność takich systemów rekompensat potwierdza, że szczepionki niosą ze sobą ryzyko, jednak retoryka i działania przemysłu farmaceutycznego nie tylko oczerniają tych, którzy wskazują na ryzyko, ale w niektórych przypadkach reagują w sposób ostry na tych, którzy produkują dane lub wyrażają opinie, które kwestionują bezpieczeństwo szczepionek (Yerman 2011). Jednym z przykładów jest usunięcie prac/publikacji badawczych, bez towarzyszących im wyjaśnień, w których autorzy podają negatywne dane na temat bezpieczeństwa szczepionek z czasopism medycznych po przeglądzie i publikacji (Grant 2016).
Każda obowiązkowa/nakazana polityka zdrowia publicznego musi być otwarta na stałą kontrolę, niezależne badania naukowe i otwartą debatę. Przejrzystość jest szczególnie istotna, gdy polityka obejmuje ścisłą współpracę między państwem jako organem regulacyjnym, a regulowaną branżą, zwłaszcza gdy przedmiotowa branża jest skażona historią praktyk korupcyjnych.
Jednakże, jak pokazali krytyczni kryminolodzy, sam związek państwowo-korporacyjny jest miejscem ciągłej produkcji krzywd/szkód, nie tylko tam, gdzie „rządzące elity etykietują, reifikują i karzą jako przestępcze te interakcje, które przeciwdziałają ich interesom” (Bridenthal 2013: 4), ale również wszędzie tak gdzie działają jako środek legitymizacji/uprawomocnienia, poprzez różne sposoby zaciemniania, szkodliwych działań i wątpliwych relacji, które służą ich wspólnym interesom (Chambliss 1988; Green and Ward 2004; Kramer i in. 2002; Sutherland 1983). Podsycana korzystnymi warunkami neoliberalizmu i erozją wyraźnej dychotomii między sferą publiczną i prywatną, współpraca państwowo-farmaceutyczna jest zatem w stanie działać przy większym poziomie odporności na odpowiedzialność i bezkarności za jej szkodliwe działania. Tak więc przemysł farmaceutyczny, jako partner państwa, jest bardziej zdolny do pozbycia się splamionej przeszłości i działa jako domniemany obrońca obywateli, a nie wyzyskiwacz.
Związek z Australią
w 2015 roku australijskie stany rozpoczęły wdrażanie przez rząd federalny polityki „No Jab, No Play” [Nie zaszczepiłeś, nie dostaniesz kasy], systemu zachęcającego do optymalnego przyjmowania szczepionek w wieku dziecięcym, w tym szczepionek przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) oraz błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTaP ). Podczas gdy podobny program, który wstrzymywał dostęp do szeregu rabatów rządowych i programów pomocy finansowej dla rodziców i opiekunów, którzy odmawiają szczepienia swoich dzieci, obowiązywał od 1999 r., to ta najnowsza polityka usunęła wyjątki/zwolnienia ze względu na sprzeciw sumienia, wpływając w ten sposób na większą grupę dysydentów. Podobna zmiana w polityce szczepień miała również miejsce w Stanach Zjednoczonych. Oba kraje stanęły w obliczu sprzeciwu wobec obowiązkowych szczepionek ze strony rodziców, lekarzy i naukowców, przy czym jednym z głównych zastrzeżeń jest to, że taka polityka narusza prawa człowieka.
Wskazują na naruszenia instrumentów międzynarodowych, takich jak art. 6 Powszechnej Deklaracji w sprawie Bioetyki i Praw Człowieka UNESCO (UDBHR) (2005), który stwierdza: „[…]Jakakolwiek interwencja profilaktyczna, diagnostyczna i terapeutyczna może być podjęta wyłącznie po uzyskaniu uprzedniej, dobrowolnej i świadomej zgody osoby, której ma dotyczyć, udzielonej w oparciu o dostateczne informacje.”
Ponadto strategie polityczne, w których dzieciom, jako większości demograficznej dla szczepionek, odmawia się dostępu do edukacji dopóki nie zostały zaszczepione, naruszają art. 28 Konwencji Narodów Zjednoczonych o Prawach Dziecka (CRC) (1989), która przewiduje iż dostęp do edukacji jest dostępny dla wszystkich. Nawet ci, którzy otwarcie opowiadają się za szczepionkami, czują się niekomfortowo z powodu praw wynikających z obowiązkowej interwencji medycznej i postrzegają ją jako formę zastraszania i dyskryminacji (Gerber 2013; Leask 2015).
W oświadczeniu wydanym przez Victoria Health and Human Services (Australia ratyfikowała zarówno UDBHR, jak i CRC) uzasadnienie obowiązkowego szczepienia opiera się na agendzie bezpieczeństwa i ochrony:
„Prawa w karcie [wiktoriańskiej] mogą być przedmiotem rozsądnego ograniczenia. Rozsądne ograniczenie polega na równoważeniu praw jednostki z potrzebą rządu do ochrony szerszego interesu publicznego, zwłaszcza w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego, zdrowia i porządku”(stan Victoria, Health and Human Services 2016). Tak więc przemysł farmaceutyczny, podobnie jak przemysł zbrojeniowy, stał się obecnie głównym dostawcą bezpieczeństwa narodowego. I w podobnym duchu kwestie bezpieczeństwa narodowego często są ważniejsze niż prawa człowieka.
Dalsze zastrzeżenia wobec obowiązkowych szczepień opierają się na bezpieczeństwie. Powołując się na przypadki poszkodowanych dzieci po podaniu szczepionki i doniesienia o niepożądanych odczynach poszczepiennych na spreparowany wirus i/lub adiuwanty (stosowane między innymi w celu zwiększenia konkretnej odpowiedzi odpornościowej), niektórzy wolą raczej brać na siebie ryzyko zachorowania swojego dziecka niż zdecydować się na podanie szczepionki ( DeNoon 2011). W badaniu przeprowadzonym w Nowej Południowej Walii przez Catherine Helps rodzice wyrazili zaniepokojenie bezpieczeństwem szczepionek, kwalifikując ich obawy jako brak zaufania do priorytetów producentów szczepionek: „Nie są pewni, czy motywacja jaką kierują się producenci, to najlepsze dobro ich dziecko. Istnieje obawa iż dominującą motywacją jest zysk”(ABCNews 2016).
Wielu z tych rodziców, podobnie jak u amerykańskich odpowiedników (Saad et al. 2009), to osoby z wyższym wykształceniem i wysokimi dochodami. Ich obawy co do integralności/uczciwości branży odzwierciedlają raport Transparency International na temat „licznych przykładów na całym świecie, które pokazują, jak korupcja w sektorze farmaceutycznym zagraża pozytywnym wynikom zdrowotnym” (2016: 1).
Co więcej, kiedy prestiżowe czasopisma, takie jak New Scientist, piszą, że szczepionki, które były „nierentownymi kurduplami rodziny farmaceutycznej”, stały się bestsellerem coraz bardziej monopolistycznego przemysłu „niezwykle skoncentrowanego, z 80 procentami szczepionek dostarczanymi przez pięć dużych firm.”(Mackenzie 2011) Twierdzenia rodziców, że „najlepsze intencje ”mogą nie być głównym priorytetem, wydają się całkowicie racjonalne i uzasadnione.
Inne obawy wokół jądra związku państwowo-korporacyjnego dotyczą kwestii darowizn politycznych od przemysłu. Darowizny ze strony firm farmaceutycznych zarówno w Australii, jak iw Stanach Zjednoczonych odnotowały stały wzrost w ciągu ostatniej dekady. Według pani senator Lee Rhiannon z australijskiej partii Zielonych [Australian Greens], wpłaty w jej kraju rosną z roku na rok (Ferguson i Johnston 2010).
Na przykład Pharmacy Guild, potężna grupa lobbingowa dla sieci firm farmaceutycznych w całej Australii, zwiększyła swoje całkowite darowizny na rzecz partii politycznych, od lewa do prawa, z 153.245 w 2013–2014 do 177.971 dolarów australijskich w następnym roku podatkowym (Australian Electoral Commission n.d. ). Australia ma również jeden z najbardziej rozluźnionych systemów regulacyjnych na świecie do badania darowizn politycznych (McGhee 2017), z szeregiem luk umożliwiających takie działania, jak dzielenie darowizn na różne gałęzie partii politycznych na szczeblu stanowym i federalnym, tak aby mogły one przejść niezauważone w ramach obowiązkowego progu deklaracji, wynoszącego 13.000 dolarów australijskich. Pozwala to na ukryte wpłaty ze strony przedsiębiorstw, a tym samym ich wpływ na decyzje polityczne trudniejsze do wykrycia i zmierzenia. Lessig zauważa, że wpływ darowizn na partie polityczne ze strony wielkich korporacji, „korupcja zależności”, może mieć najbardziej skorumpowany wpływ na zaufanie publiczne do instytucji i organizacji (Lessig 2012). Motywacja stojąca za darowiznami od przemysłu rzadko jest altruistyczna, ale raczej ma na celu wpłynięcie na podejmowanie decyzji politycznych, a ostatecznym celem jest wzmocnienie właściwego rynku, niezależnie od charakteru dóbr rynkowych.
Jeśli potencjalnie zanieczyszczający wpływ pieniądza na tworzenie polityki służy sprowokowaniu podejrzeń co do integralności/uczciwości relacji państwo-farmacja, to praktyka „drzwi obrotowych”, w której pracownicy przechodzą z rządu do przemysłu i – choć rzadziej – na odwrót (Jasso – Agilar i Waitzkin 2011), jeszcze bardziej zaostrzy nieufność. W swoim dochodzeniu w sprawie lobbingu Ferguson i Johnston przedstawili niektóre osoby zaangażowane w tę polityczno-farmaceutyczną karuzelę w Australii:
„Były pracownik senatora Nowej Południowej Walii Billa Heffernana, Nick Campbell, jest dyrektorem wykonawczym ds. Korporacyjnych i Rządowych w koncernie Johnson & Johnson … David Miles, były doradca w biurze Johna Howarda, jest szefem komunikacji w Pfizer. Brendan Shaw, szef Medicines Australia, licznej grupy producentów leków, wcześniej współpracował z ówczesnym ministrem ds. małych przedsiębiorstw i spraw konsumenckich Craigem Emmersonem, a następnie Catherine McGovern, były pracownik biura liberalnego senatora Nicka Minchina z Południowej Australii, który obecnie pracuje dla GlaxoSmithKline…” (Ferguson i Johnston 2010: online)
Stwarza to środowisko, dojrzałe nie tylko dla konfliktu interesów, nepotyzmu, przymykania oczu i innych praktyk związanych z korupcją, ale samo w sobie jest skorumpowanym związkiem, który wzmacnia rękę zarówno przemysłu, jak i państwa, aby powstrzymać niezależną kontrolę ich działań. To z kolei zagraża integralności nie tylko polityki, ale także, w przypadku farmacji, pogarsza podejrzenia w sceptycznych/krytycznych umysłach o motywację leżącą u podstaw retoryki zdrowia i leczenia. Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja.
Skorumpowana relacja między państwem i przemysłem oraz ich wpływ na bezpieczeństwo szczepionek stanowiły przedmiot pracy doktorskiej Judy Wilyman na Uniwersytecie Wollongong. To nie treść tego, co według zaakceptowanych standardów akademickich, było przedmiotem rygorystycznego badania, które dotyczy nas tutaj, ale raczej bezprecedensowa wroga reakcja na jej pracę spoza akademii, w wyraźnie świadomej kampanii mającej na celu zdyskredytowanie jej wyników.
Cenzura pod jakąkolwiek inną nazwą
Przeciwstawiając się popularnemu poglądowi o słabnięciu państwa, neoliberalizm jest postrzegany jako odpowiedzialny za wzmocnienie władzy państwowej (Harvey 2005), której rola polityczna nie została zmniejszona, ale raczej skierowana na zachowanie i wzmocnienie mechanizmów rynku. Innymi słowy, „ktoś musi rządzić rynkiem, zamiast zdanym na łaskę rynku” [one must govern for the market, rather than because of the market](Foucault 2008: 121). Henry Giroux twierdzi, że neoliberalizm położył podwaliny pod „rosnący autorytaryzm, który zachęca monopole żądne zysków, ideologię pewności opartej na wierze oraz podważania wszelkich pozostałości sceptycznej/krytycznej edukacji, sprzeciwu i dialogu” (2005: 151). Autorytaryzm jest warunkiem absolutnej władzy państwowej, z cenzurą jako jednym z jej najpotężniejszych narzędzi. Drakońska reakcja na krytykę szczepionek lub sprzeciw w Australii, poprzez szereg działań tłumiących wolność słowa, przesuwa się w sferę dystopijnych lęków Giroux, jak pokazuje doświadczenie Wilymana.
Teza Judy Wilyman, zatytułowana „Krytyczna analiza uzasadnienia polityki szczepień rządu australijskiego [A critical analysis of the Australian government’s rationale for its vaccination policy]”, stała się celem oszczerstw/zniesławiania oraz wezwań aby Uniwersytet Wollongong wycofał jej doktorat. Jej badania obejmowały społeczne badania naukowe na temat wpływu różnych międzynarodowych partnerstw na politykę masowych szczepień przyjętych w Australii oraz na to, jak może to wpłynąć na bezpieczeństwo, skuteczność i konieczność niektórych szczepionek.
Rozprawa zawiera szczegółową analizę relacji między różnymi grupami polityków z przemysłem, możliwym wpływem finansowym na podejmowanie decyzji oraz nieujawnianie przez doradców powiązań z producentami szczepionek, które mogą wypaczyć ich porady i opinie. Podkreśliła ponadto brak przejrzystości w australijskim programie szczepień, w tym wstrzymanie informacji o cenie szczepionek finansowanych ze środków publicznych [z podatków]. Po przyznaniu pracy doktorskiej media, nie znane z zainteresowania monografiami doktoranckimi, poddały ją wrogiej krytyce za sprawą szeregu zawodów medycznych, paradoksalnie reklamując badanie uznane przez nich za niewiarygodne naukowo.
W gazecie The Australian dr John Cunningham, chirurg, a nie specjalista od immunologii, ale rzecznik grupy proszczepionkowej Stop the Australian Vaccine Network (SAVN), rozpoczął bezpodstawny atak na Judy Wilyman i jej przełożonego, opisując rozprawę jako opartą o „dziwaczne teorie spiskowe mające wyjaśniać politykę szczepień” nie dostarczając jednak żadnych szczegółowych dowodów na to, co uważał za „rażąco wadliwe ”aspekty jej rozprawy/tezy (Cunningham 2016). Następnie opisał obronę uniwersyteckiej wolności akademickiej jako „korporacyjny narcyzm”. (Uniwersytet Wollongong stał za Judy Wilyman, twierdząc, że przestrzega protokołu podczas procesu badania, i odmówił wycofania doktoratu).
Tymczasem główny kierownik Judy Wilyman, profesor Brian Martin, opisany przez gazetę The Australian jako ktoś „z długą historią wspierania kontrowersyjnych kandydatów na doktorantów” (Louissikian 2016), został wciągnięty w tę kontrowersję. Atak na prof. Briana Martina był ironiczny, biorąc pod uwagę, że jego specjalistyczną dziedziną badań jest wolność intelektualna, informowanie o nieprawidłowościach i tłumienie odmiennych poglądów. W odpowiedzi na szczególnie mściwy blog o swoich własnych akademickich referencjach podsumował on motywację ataków, opierając się na założeniu, że jakiekolwiek „odkrycia sprzeczne z tym, co [główny nurt] uważają za słuszne, muszą być błędne lub niebezpieczne albo oba na raz” (Martin 2017: 1). Proponowana wizyta w Australii przez innego krytyka szczepionek, amerykańską lekarkę dr Sherri Tenpenny, po raz kolejny uruchomiło aktywność Johna Cunninghama zaangażowanego w spersonalizowany atak słowny, twierdząc, że „Sherri Tenpenny jest jednym z najbardziej znanych kłamców na temat szczepień w USA i powinniśmy wysyłać silny przekaz do tych pomyleńców/świrów, że w Australii opieramy się na faktach, nauce i racjonalności i rozważnych opiniach osób posiadających wiedzę”(Medew 2015), to było mało racjonalną i rozważną opinią z jego strony. Media społecznościowe, jedno z najbardziej zajadliwych źródeł ataków osobistych, zrodziły praktykę znaną jako „astroturfing”, czyli tworzenie „fałszywych poglądów”, które mają reprezentować opinie większości oddolnej [zwykłych ludzi]. Jest to aparat, jak wyjaśnia Monbiot, używany przez potężnych „do kontroli i wpływania na treść w interesie państwa i korporacji, podejmowane próby, w których przemawiają pieniądze” (Monbiot 2010). Astroturfing [kładzenie sztucznej trawy] https://pl.wikipedia.org/wiki/Astroturfing zazwyczaj wiąże się z „używaniem języka zapalnego”, takiego jak „świr”, „pseudo” i „spisek” przeciwko tym, którzy mają odmienne poglądy. Astroturferzy twierdzą, że obalają mity, podczas gdy to, co jest przez nich obalane, jest rzeczywistością odsłoniętą/ujawnioną. Taktyka wiąże się z osobistymi atakami na osoby i organizacje, które rzucają wyzwanie narracjom głównego nurtu, skupiając się na osobach, które ujawniają wykroczenia, a nie na ujawnianych nadużyciach (Atkinsson 2015).
10 czołowych astroturferów – Sharyl Attkisson
Niedawno, ataki werbalne są zastępowane przez istotne środki karne przeciwko tym lekarzom w Australii, którzy są zaniepokojeni przeciwwskazaniami do szczepień, i/lub popierają odmowę rodziców do szczepień. Teraz, w obliczu „najcięższych możliwych kar” ze strony rządu, John Piesse, jeden z poddanych śledztwu lekarzy mówi: „nie ma wolności słowa w temacie szczepionek. Każdy, kto przyjmuje przeciwny pogląd, jest atakowany” (Percy i Norman 2017).
Samocenzura/autocenzura mediów zdeterminowanych przez rynek jeszcze bardziej zakorzeniła dominującą szczepionkową narrację jako rzeczywistość niepodważalną do tego stopnia, że cenzura jest w stanie subtelnie przekształcić się w racjonalność. Umożliwiło to ekspertom samo podważenie naukowej obiektywności i integralności, które uważają za fundamentalne dla ich dyscypliny, potępiając wyważoną opinię i opowiadając się za „ideologią pewności opartej na wierze”, przeciwko której ostrzega Henry Giroux. W związku z tym główny rzecznik programów szczepień w USA, dr Paul Offit, jest w stanie komentować w mediach jako „znacznie bardziej odpowiedzialnym omówienie tej [szczepionkowej] historii. Jeśli spojrzysz na sposób, w jaki było to omawiane piętnaście lat temu, to zawsze miała miejsce ta fałszywa mantra równowagi [podkreślenie dodane], czyli mówienie o dwóch stronach historii, podczas gdy tylko jedna strona jest wspierana przez naukę” (Beyerstein 2015), bez prowokowania oskarżeń, że jego stanowisko pośrednio wspiera autorytarne doniesienia.
Film Szczepionka DPT: Szczepionkowa Ruletka [kwiecień 1982]
Film Zabija czy Leczy: Szczepionka DTP – Zastrzyk w ciemno [1983]
Fraza „teoria spiskowa” – broń w walce informacyjnej rozpowszechniona przez CIA po 1967 roku
W ten sposób cenzura przekształca się w sztuczną zgodę, poprzez budowę normy społecznej, która jeszcze nie istnieje, wpajana niewidocznie w świadomość społeczną, jak gdyby była zgodą. Krytyczne głosy sprowadza się do irracjonalnych bredni (taktyka stosowana z powodzeniem do dyskredytowania sprzeciwu w Związku Radzieckim), etykietowanie niebezpiecznymi „teoretyków spisku”, eliminując tym samym wszelkie przekonanie, że państwo i farmacja mogą rzeczywiście spiskować, by ukryć szkodliwe czyny. Jednak, jak argumentują Jane i Fleming, gdzie istnieją asymetryczne struktury władzy, „hermeneutyka podejrzeń”, która stanowiła podstawę wielu teorii wysuniętych przez Marksa, Nietzschego i Freuda, uznała, że „pożądanie władzy i bogactwa czai się za pozornymi manifestacjami społecznej dobroczynności i że potężni ludzie spiskują ze sobą, by służyć tym zazdrosnym bogom”(Jane i Fleming 2014: 58).
Zdolność do krytykowania status quo, do analizowania struktur władzy bez obawy przed byciem pozwanym i wyrażania sceptycyzmu wobec ich intencji, jest podstawową zasadą liberalnych demokracji, wyrazem tych zasad, które szanują świadomą zgodę jako prawo człowieka. Dostęp do obiektywnych danych, na których opiera się prawdziwie świadoma zgoda, jest również cechą wolnego społeczeństwa. Jednak tutaj również współpraca państwowo-korporacyjna w neoliberalnym świadczeniu usług zdrowotnych odciska jego ideologiczne nachylenie od tak zwanych faktów naukowych.
Jak świadoma jest świadoma zgoda?
Szereg wiodących głosów w zawodzie medycznym mówiło o ich niepokoju związanym z działalnością i związkami, które składają się na przemysł farmaceutyczny i zanieczyszczają treść badań medycznych. Marcia Angell była redaktor naczelna czasopisma New England Journal of Medicine (2005), Richard Horton, redaktor naczelny The Lancet (2004), David Healy, praktykujący psychiatra i autor Pharmageddon (2012) oraz jeden z najpopularniejszych pisarzy na temat farmaceutyków i profesji medycznej, Ben Goldacre (Bad Pharma 2012), stanowi coraz większą liczbę dobrze sytuowanych specjalistów gotowych wypowiadać się przeciwko nadużyciom w swoim zawodzie.
Peter Gotzsche, współzałożyciel skandynawskiego oddziału Cochrane, niezależnej organizacji pozarządowej zajmującej się systematycznym przeglądem badań klinicznych, był szczególnie aktywny w publicznym prześladowaniu przedstawicieli swojego zawodu i ich partnerów z przemysłu, ponieważ ten ostatni coraz bardziej wpływa na rolę produkcji wiedzy:
„Kiedy solidne badania wykazały, że produkt jest niebezpieczny, [i] powstają liczne niskiej jakości badania mówiące coś przeciwnego … Ta wątpliwa branża jest bardzo skuteczna w odwracaniu uwagi ludzi od ignorowania szkód… przemysł kupuje czas, podczas którego ludzie nadal umierają. To jest zepsucie.” (Gotzsche 2013: 1‐2)
O stronniczości badań i publikacji finansowanych przez przemysł farmaceutyczny
Zarządzanie widmami: Jaka ilość literatury medycznej jest kształtowana za kulisami przez przemysł farmaceutyczny? – dr Sergio Sismondo
Imitacja Nauki – Sharyl Attkisson – fałszywe badania naukowe
Złe leki. Jak firmy farmaceutyczne wprowadzają w błąd lekarzy i krzywdzą pacjentów – Ben Goldacre
Prawda o firmach farmaceutycznych. Jak nas oszukują i co z tym robić – dr Marcia Angell
Fundacja Gatesów kupuje integralność Cochrane Collaboration za 1,15 miliona dolarów – Vera Sharav
Liczba badań medycznych finansowanych przez przemysł badań stale rośnie w większości zachodnich demokracji (Ehrhardt i in. 2015), napędzane przez neoliberalny model outsourcingu od publicznej do domeny prywatnej. Rosnący wpływ prywatnych fundatorów spowodował manipulację danymi w badaniach klinicznych; wykorzystywanie pisarzy-widmo [ghost writers] w czasopismach medycznych działających pod przypuszczalnym autorytetem wpływowego klinicysty z wątłymi związkami z podjętym badaniem/publikacją; opłacanie osób mających „kluczową opinię”; zatrudnianie osób z prestiżem i siłą przebicia w medycynie, aby wygłaszały wykłady na temat nowych „odkryć medycznych”; i tak dalej. Jest to szczególnie widoczne w rozpowszechnianiu danych.
W szybko zmieniającym się i konkurencyjnym świecie wydawnictw medycznych, czasopisma opierają się na przychodach z reklam aby przetrwać, a zatem muszą unikać gryzienia ręki, która je karmi. Zespoły redakcyjne są często obsadzone przez osoby, które utworzyły więzi z przemysłem poprzez dotacje/granty sponsorowane przez firmy, otrzymane za poprzednie badania lub z udzielania im konsultacji w przeszłości. W 2010 r. rygorystyczne badanie wpływu finansowania ze strony przemysłu na czasopisma medyczne wykazało, że było bardziej prawdopodobnym iż zostaną opublikowane te badania w których uzyskano pozytywne wyniki w badaniach klinicznych prowadzonych przez przemysł, niż te prowadzone niezależnie. Badanie [ankieta] wyników badań klinicznych opublikowane w 2003 r. w jednym z wiodących czasopism medycznych wykazało, że po opublikowaniu, w dwóch trzecich do trzech czwartych tych, które są finansowane przez przemysł, „wnioski z negatywnych wyników badań są często przedstawiane w taki sposób, że wydają się być bardziej pozytywne niż są w rzeczywistości ”(Lundh i in. 2013: 3). Świat wydawnictw medycznych ma tak silne powiązania z przemysłem, że Richard Horton, redaktor naczelny czasopisma The Lancet, oświadczył, że „czasopisma [medyczne] przeszły na pranie brudnych informacji dla przemysłu farmaceutycznego” (cyt. Za: Smith 2005: 0364).
Korupcja medycyny opartej na dowodach – zabijanie dla zysku – dr Jason Fung
Współpraca koncernów farmaceutycznych z instytucjami zdrowia publicznego – Bernadette Pajer
Czego czasopisma medyczne nie ujawniają: powiązania najlepszych lekarzy z przemysłem – Charles Ornstein i Katie Thomas
Podobnie kontrola jakości ze strony niezależnych organów regulacyjnych w interesie bezpieczeństwa publicznego została naruszona przez stosunki państwowo-farmaceutyczne. Jak wskazuje Healy, kontrole jakości i bezpieczeństwa produktów farmaceutycznych są w dużej mierze prowadzone wewnętrznie, gdzie „często jedynymi badaniami są te prowadzone przez same firmy farmaceutyczne, a badania te, jak można się spodziewać, wszystkie wydają się wskazywać na korzyści płynące z ciągłego używania substancji chemicznych, które mogą faktycznie powodować problem”(Healy 2012: 119). Co więcej tam, gdzie państwo mogłoby działać w celu zaradzenia stronniczości, to przyjmuje postawę bierną. Griffin i Miller zidentyfikowali „niedostatek regulacji” jako kluczowy czynnik pozwalający producentowi Purdue Pharma wprowadzać w błąd i oszukiwać klinicystów poprzez agresywną kampanię reklamową medykamentu. Niedostatek regulacji „występuje, gdy rząd nie chroni jednostek przed szkodami społecznymi pomimo dobrych intencji” (Griffin i Miller 2011: 223). Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja.
WHO i Purdue Pharma połączyły siły we wciskaniu opioidów na świecie
Zakłada to, że dobre intencje stanowią podstawę rad doradczych. Jednak ograniczenie nadzoru regulacyjnego nad korporacjami rozszerzyło się również na ograniczenie nadzoru regulacyjnego nad samymi organami regulacyjnymi. Czasopismo The British Medical Journal ujawniło niedawno, że Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC), amerykańska „niezależna” rada doradcza ds. Zdrowia, otrzymywała regularne darowizny, zatwierdzone przez Kongres, od korporacji, w tym Merck, Sanofi-Aventis i Abbott Laboratories. CDC konsekwentnie tworzy „kontrowersyjne zalecenia dotyczące testów przesiewowych i leków”, a „obecnie nadzoruje kilka równie kontrowersyjnych badań. Niektóre z nich są związane z „warunkowym” finansowaniem przemysłu”(Lenzer 2015: 1‐2).
Konflikt interesów jest zatem wbudowany w sam mechanizm ustanowiony w celu nadzorowania jakości i bezpieczeństwa, pozostawiając narażanie na nieskuteczne i szkodliwe produkty coraz bardziej w rękach przeciętnej ludności. Jednakże obecny hegemoniczny status nauki uprawomocnił jej autorytet do odrzucania krytyki pochodzącej z innych miejsc, która nie jest zgodna z wyznaczonymi parametrami myślenia naukowego, epistemologią, która, jak omówiono powyżej, sama jest podatna na celową subiektywność. W przeciwieństwie do tego, głosy z poza zgodnej/uległej społeczności naukowej nie mają prawa kwestionować korzeni i wad wiedzy medycznej, o ile ich zewnętrzna lokalizacja, która powinna legitymizować ich niezależność jako organu kontrolującego, jest uznawana za pozbawioną autorytetu z powodu jej zewnętrznego pochodzenia. Innymi słowy, tylko będąc wewnątrz, które jest systemowo związane z interesami państwowo-farmaceutycznymi, można twierdzić, że jest to prawomocny głos, który z definicji musi być pozbawiony krytyki status quo.
Stąd widzimy pojawienie się państwowo-korporacyjnej nauki kształtowanej przez neoliberalną ideologię, podtrzymywanej przez brak przejrzystości i krytyki, przy jednoczesnym żądaniu lojalności i zgodności ze strony mas.
Biowładza jako korupcja
[Biowładza to termin ukuty przez francuskiego uczonego, historyka i teoretyka społecznego Michela Foucaulta. Odnosi się do praktyki współczesnych państw i ich regulowania swoich poddanych poprzez „eksplozję licznych i różnorodnych technik w celu ujarzmienia ciał i kontroli populacji”. – wiki]
Biowładza – jej charakter i fundament filozoficzny – Mgr Marcin Tomasiewicz
Obowiązkowe szczepienia uosabiają to, co Foucault nazwał biopolityką; to znaczy, wywieranie „władzy nad życiem” za pomocą technologii kontroli nad obywatelami somatycznymi (2007). Jak twierdzi Emily Martin: „akceptowanie/przyjmowanie szczepień oznacza akceptację władzy państwa do narzucenia szczególnego poglądu na ciało i jego układ odpornościowy – pogląd opracowany przez naukę medyczną” (Martin 1994: 194). Dlatego, aby negatywnie krytykować lub odrzucać część lub całą politykę szczepień, należy odrzucić nie tylko medyczną ortodoksję, ale także władzę państwa. Skorzystanie z prawa do świadomej zgody poprzez odmowę szczepienia lub szczepienia – lub, w przypadku dzieci, odmówienia w ich imieniu – jest ponoszeniem sankcji ze strony państwa za sprzeciw wobec jego woli. Medycyna, która jest zmedykalizowanym zdrowiem profilaktycznym, jest więc upolityczniona.
Film Nauka i Swastyka: Biologiczni Żołnierze Hitlera
Kodeks Norymberski a szczepienia – świadoma i dobrowolna zgoda
Kodeks norymberski z 1947 r. ustanawia świadomą zgodę jako międzynarodową normę prowadzenia eksperymentów na ludziach. Kolejne instrumenty międzynarodowe rozszerzyły prawo do kontroli nad własnym ciałem w odniesieniu do interwencji medycznej. Podczas procesu norymberskiego, który dał początek tytułowemu kodeksowi, główny prokurator Telford Taylor skomentował: „W tyranii, jaka miała miejsce w nazistowskich Niemczech, nikt nie mógł udzielić takiej zgody medycznym przedstawicielom państwa: wszyscy żyli w strachu i działali pod przymusem ”(Taylor 1946). Innymi słowy, nie były to przestępstwa medyczne prowadzone przez nieuczciwych lekarzy, ale raczej stanowiły naruszenie woli jednostki poprzez przymus i strach. Znaczenie/adekwatność komentarza Telforda Taylora wyraźnie wykracza poza państwo totalitarne. Nacisk na narzucenie strategii politycznej na obywateli, która narusza ich własne podstawy/zasady, rodzi pytania dotyczące kondycji tych praw, pojęcia świadomej zgody i podstaw ideologicznych, na których opiera się chęć podważenia tych zasad. Jest to oczywiste w obecnym klimacie Australii, w którym lekarze popierający prawo pacjentów do odmawiania szczepionek podlegają dochodzeniu; dysydenci są wykluczeni z obszarów życia społecznego, oczerniani jako pariasi; a krytykom szczepionek z zagranicy odmawia się wjazdu do australijskiej jurysdykcji (jak miało to miejsce w przypadku Sherri Tenpenny) lub grożono odmową wydania przyszłych wiz, jak w przypadku Polly Tommey, producenta bardzo kontrowersyjnego filmu Wyszczepieni – od TUSZOWANIA faktów do KATASTROFY (Cunningham 2017).
Wyszczepieni – od TUSZOWANIA faktów do KATASTROFY – Transkrypt
To, że twarde podejście do zgodności/przestrzegania polityki szczepień wyłoniło się ze środowiska opartego na współpracy państwowo-korporacyjnej, która jest przesiąknięta konfliktami interesów i podkreślona przez brak przejrzystości i otwartej debaty, sugeruje niepokojący poziom kompromisu i zmowy między państwem a farmacją.
Niewiele jest, jeśli w ogóle, sytuacji, w których państwo byłoby w stanie wywierać tak rozległą kontrolę nad ciałami swojej populacji lub gdzie przemysł ma swój produkt obowiązkowo nałożony na tak szeroką grupę konsumentów.
Z tych powodów erozja mechanizmów stosowanych do sprawdzania koncentracji władzy – takich jak wolność słowa, wolność informacji i wolność sumienia – staje się procesem korupcyjnym, niezależnie od tego, czy to, co jest ukryte, jest rzeczywiście skorumpowane. Potwierdza to, co wielu twierdziło; że w obecnym klimacie neoliberalnego zarządzania, państwo jest zaprogramowane, aby chronić zyski, a nie ludzi, a czyniąc to, potencjalnie naraża swoich obywateli na powszechne szkody. Zdrowie publiczne nie jest wyjątkiem.
Wniosek
Jeśli władza państwowa polega na kontrolowaniu populacji, a władza korporacyjna na maksymalizacji zysków, to przemysł szczepionkowy karmi obie. Jako taka, bardziej niż jakakolwiek inna dziedzina zdrowia publicznego, wymaga poszanowania praw człowieka, niezależnych badań naukowych i obecności skutecznej formy nadzoru, aby zapewnić zminimalizowanie nadużyć władzy i uniknąć szkód. Faktycznie, sama przesłanka, na której opiera się twierdzenie o szczepionkach – to znaczy ich wkład w poprawę bytu ludzkości – zakłada obecność tych warunków praw i szacunku, a nie represji i pogardy. Redaktor czasopisma The Lancet, Richard Horton, stwierdza oczywistość, że „wydaje się, że duchem postępowania naukowego jest stawianie pytań, które podważają zastane ortodoksje” (2015). Na podstawie tego przypuszczenia Edward Jenner, ojciec szczepionek, był w stanie realizować to, co uważano wówczas za niekonwencjonalne, kontrowersyjne i niebezpieczne. Umożliwiono mu swobodną debatę z rówieśnikami, przedstawienie swoich odkryć, rozwinięcie jego pomysłów, bez względu na to, jak kontrowersyjne mogły być. Nie ma tu znaczenia, czy nauka Jennera była słuszna, czy nie. Przeciwnie, fakt, że mógł i realizował to, w co naprawdę wierzył, przyczyniłby się do nowoczesnej medycyny, jest świadectwem ducha swobodnego dochodzenia, które napędza postęp naukowy. Zdolność do wyboru, w jaki sposób i kiedy interwencja medyczna może być zastosowana do ciała jednostki, bez obawy przed demonizacją, jest świadectwem ducha wolności wyboru i sumienia. Kiedy nauka służy władzy państwowej, a państwo służy światu korporacyjnemu, każdy staje się skorumpowany i korumpuje, a społeczeństwo zbliża się o krok do powtórzenia najczarniejszych czasów medycyny.
Korespondencja: Paddy Rawlinson, profesor nadzwyczajny w dziedzinie międzynarodowej kryminologii, humanistyki i rozwoju, Western Sydney University, Bankstown Campus, Horsley Road i Bullecourt Road, Bankstown 2200 NSW, Australia. E-mail:
P.*********@we***********.au
Zobacz na: Wątpliwości związane ze szczepieniami – dr Charles Cyril Okell [1938]
Rozumienie pojęcia prawdy w różnych systemach sterowania społecznego – Józef Kossecki
O tworzeniu pojęć klasowych oraz teoriach adekwatnych, kulawych i skaczących – Leon Petrażycki
Bibliografia:
ABC News (2016) Low vaccination rates caused by parental suspicion, says researcher. 18 February. Available at http://www.abc.net.au/news/2016-02-18/suspicion-vaccination/7181508 (accessed 12 June 2017).
Australian Electoral Commission (n.d.) Annual returns locator service. Available at http://periodicdisclosures.aec.gov.au/Default.aspx (accessed 20 June 2017).
Angell M (2005) The Truth About the Drug Companies: How They Deceive Us and What to Do Aboutlt New York: Random House Paperbacks.
Bertrand N (2015) Blame the anti-vaccine hysteria on this guy. Business Insider, 4 February. Available at https://www.businessinsider.com.au/who-is-andrew-wakefield-20l5-2?r=US&IR=T (accessed 20 June 2017).
Atkinsson S (2015) AstroTurf and the manipulation of media messages. TEDx Unwersity of Nevada. Available at https://www.youtube.com/watch?v=-bYAQ-ZZtEU (accessed 5 May 2017).
BBC News (2005) £3.5 million paid out in vaccine damages. 16 March. Available at http://news.bbc.co.Uk/l/hi/health/4356027.stm (accessed 20 June 2017).
Beyerstein L (2015) Vaccines and the anti-vaccine movement: An interview with Paul Offit. Skeptical Inąuirer 39(3). Available at http://www.csicop.org/si/show/vaccines_and_the_anti-
vaccination_movement_an_interview_with_dr._paul_offit (accessed 6 May 2017).
Braithwaite J (1984) Corporate Crime in the Pharmaceutical Industry. London: Routledge & Kegan Paul Books.
Bridenthal R (2013) The Hidden History of Crime, Corruption, and States. New York: Berghahn Books.
Chambliss W (1988) On the Take: From Petty Crooks to Presidents. Bloomington, Indiana, and London: Indiana University Press.
Clinard MB and Yeager P (1980) Corporate Crime. New York: The Free Press.
Cunningham J (2016) Anti-vaxxer ‘thesis’ is a disgrace. The Australian, 20 January: 29.
Cunningham M (2017) Anti-vaccine advocate ‘banned from Australia’ after documentary tour. TheAge, 9 August. Available at http://www.theage.com.au/victoria/controversial-antivaxers-banned-from-australia-after-documentary-tour-20170808-gxs44o.html (accessed 20 June 2017).
DeNoon DJ (2011) WebMD Survey: Safety biggest vaccine worry for parents. WebMD, 31 March. Available at http://www.webmd.com/children/vaccines/news/20110329/webmd-survey-safety-biggest-vaccine-worry-parents#l (accessed 20 June 2017).
Dukes G, Braithwaite J and Moloney JP (2014) Pharmaceuticals, Corporate Crime and Public Health. Cheltenham, England: Edward Elgar.
Ehrhardt S, Appel LJ and Meinhert CL (2015) Trends in national institutes of health funding for clinical trials registered./AMA 314(23): 2566-2567. DOI: 10.1001/jama.2015.12206.
Ferguson A and Johnston E (2010) Making surę pills go down, and money flows. The Sydney Moming Herald, 27 February. Available at http://www.smh.com.au/business/making-sure-pills-go-down-and-money-flows-20100226-p96y.html (accessed 16 September 2017).
Fields G (2013) Parallel problems: Applying institutional corruption analysis of Congress to Big Pharma .Journal of Law, Medicine and Ethics 41(3): 556-560. DOI: 10.1111/jlme.12064.
Foucault M (2008) The Birth ofPolitics: Lectures at the College De France, 1978-1979. Senellart M (ed.), Burchell G (trans.). New York: Palgrave Macmillan.
Gerber P (2013) The ethics of enforced child vaccinations. Crikey, 23 May. Available at https: //www.crikey.com.au/2 013/05/23/the-ethics-of-enforced-child-vaccinations / (accessed 12 June 2014).
Giroux H (2005) The conservative assault on America: Cultural politics, education and the new authoritarianism. Cultural Politics 1(2): 139-164. DOI: 10.2752/174321905778054827.
Griffin OH and Miller B (2011) OxyContin and a regulation deficiency of the pharmaceutical industry: Rethinking state-corporate crime. Critical Criminology 19(3): 213-226. DOI:
10.1007/sl 0612-010-9113-9. Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Goldacre B (2012) Bad Pharma: How Drug Companies Mislead Doctors and Harm Patients. London: Fourth Estate.
Gotzsche P (2013) Deadly Medicines and Organised Crime: How Big Pharma Has Corrupted Healthcare. London: Radcliffe Publishing.
Gounev P and Ruggiero V (2012) Corruption and Organized Crime in Europę: Illegal Partnerships (Organizational Crime). London: Routledge.
Grant B (2016) Paper linking vaccine to behavioral changes removed. The Scientist. Available at http: / / www.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/45 3 58/title/Paper-Linking-Vaccine-to-Behavioral-Changes-Removed/ (accessed 21 July 2017). Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Green P and Ward T (2004) State Crime: Governments; Violence and Corruption. London: Pluto Press.
Hart E (2017) About Elizabeth Hart. Over-Vaccination: Challenging Big Pharma’s Lucrative Over-Vaccination ofPeople and Animals. Available at https://over-vaccination.net/about-2/ (accessed 6 May 2017).
Harvey D (2005) A BriefHistory ofNeoliberalism. Oxford, England: Oxford University Press.
Health Resources and Services Administration (2017) Data and statistics. Available at
http://www.hrsa.gov/vaccinecompensation/data/vicpmonthlyreporttemplate5_l_17.pdf (accessed 30 May 2017).
Healy D (2012) Pharmageddon. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press.
Holmes L (1993) The End ofCommunist Power: Anti-Corruption Campaigns and Legitimation Crisis. Cambridge, England: Polity Press.
Horton R (2004) The Dawn of McScience. New York: Rev Books.
Horton R (2015) Offline: The BMJws the NEJM— lessons for us all. The Lancet 385, 6 June. Available at http://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(15)61034-O.pdf (accessed 16 September 2017).
Jane E and Fleming C (2014) Modern Conspiracy: The Importance ofBeing Paranoid. New York: Bloomsbury.
Jaret P (2016) The danger of the anti-vaccine movement Berkeley Wellness, 7 April. Available at http: //www.berkeleywellness.com/healthy-community/contagious-disease/article/danger-anti-vaccine-movement (accessed 6 May 2017). Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Jasso-Aguilar R and Waitzkin H (2011) Multinational corporations, the State and contemporary medicine. Health Sociology Review 20(3): 245-257. DOI: 10.5172/hesr.2011.20.3.245.
Kelton E (2013) Is Big Pharma addicted to fraud? Forbes, 29 July. Available at
https://www.forbes.com/sites/erikakelton/2013/07/29/is-big-pharma-addicted-to-fraud/#746bdl95l5fe (accessed 16 June 2017).
Kramer RC, Michałowski RJ and Kauzlarich D (2002) The origins and development of the concept and theory of state-corporate crime. Crime & Delinąuency 48(2): 263-282. DOI: 10.1177/0011128702048002005.
Leask J (2015) ‘No Jab No Pay’: A ąuestionable main course with some excellent side dishes. Humań Factors, 23 November. Available at
https://julieleask.wordpress.com/2015/ll/23/no-jab-no-pay-a-questionable-main-course-with-some-excellent-side-dishes/ (accessed 6 May 2017).
Ledeneva A (1998) Russia’s Economy ofFavours: Blat, Networking and Informal Exchange. Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Cambridge, England: Cambridge University Press.
Lenzer J (2015) Centers for Disease Control and Prevention: Protecting the private good? BMJ. DOI: 10.1136/bmj.h2362
Lessig L (2012) Republic Lost: How Money Corrupts Congress—and a Plan to Stop It. New York: Twelve.
Louissikian K (2016) Third marker gave OK to anti-vaccination thesis by Judy Wilyman. The Australian, 11 May. Available at http://www.theaustralian.com.au/higher-education/third-marker-gave-ok-to-antivaccination-thesis-by-judy-wilyman/news-Story/cbdf24fe7b4388f0fbf715354ebab8bb (accessed 6 May 2017). Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Lundh A, Sismondo S, Lexchin J, Busuioc OA, and Bero L (2013) Industry sponsorship and research outcome (review): Cochrane database of systematic reviews. The Cochrane Library 7. Available at http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.MR000033.pub2/pdf (accessed 2 April 2016)
Mackenzie D (2011) Vaccines enjoy a healthy return. New Scientist, 21 September. Available at https://www.newscientist.com/article/dn20877-vaccines-enjoy-a-healthy-return (accessed 6 May 2017).
McGhee A (2017) The missing millions: Political donations likened to money-laundering. ABC News, 1 February. Available at http://www.abc.net.au/news/2017-02-01/political-donations-likened-to-money-laundering/8227952 (accessed 12 March 2017). Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Martin B (2017) Defending university integrity. International Journal for Educational Integrity 13(1): 1-14.
Martin E (1994) Flexible Bodies: The Role oflmmunity in American Culturefrom the Days of Polio to theAge ofAIDS. Boston, Massachusetts: Beacon Press.
Medew J (2015) Doctors want to bar anti-vaccine campaigner Sherri Tenpenny. Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Sydney Morning Herald, 7 January. Available at
http://www.smh.com.au/national/health/doctors-want-to-bar-antivaccination-campaigner-sherri-tenpenny-20150106-12ixmw.html (accessed 12 March 2017).
Monbiot G (2010) These astroturf libertarians are the real threat to internet democracy. The Guardian, 14 December. Available at
https://www.theguardian.com/commentisfree/libertycentral/2 010/dec/13 /astro turf-libertarians-internet-democracy?showallcomments=true#comment-fold (accessed 6 May 2017).
Naylor RT (2004) Wages ofCrime: Black Markets, Illegal Finance, and the Underworld Economy. Ithaca, New York: Cornell University Press. Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Percy K and Norman J (2017) Melbourne doctors investigated for allegedly helping parents avoid vaccinating children. ABC News, 24 August. Available at http://www.abc.net.au/news/2017-08-24/melbourne-doctors-investigated-over-anti-vaccination-allegations/8837554 (accessed 6 May 2017).
Punch M (2009) Police Corruption: Deviance, Accountability and Reform in Policing. Cullompton, Devon: Willan Publishing.
Omer SB, Salmon DA, Orenstein WA, deHart MP and Halsey N (2009) Vaccine refusal, mandatory immunization, and the risks of vaccine-preventable diseases. New England Journal ofMedicine 360(19): 1981-1988. DOI: 10.1056/NEJMsa0806477.
SBS (2015) At-a-glance: The immunisation debate. 7 May. Available at
http://www.sbs.com.au/news/article/2012/ll/26/glance-immunisation-debate (accessed 6 May 2017).
Smith R (2005) Medical journals are an extension of the marketing arm of pharmaceutical companies. PLoS Med 2(5): el38. DOI: 10.1371/journal.pmed.0020138.
State of Victoria, Health and Humań Services (2016) No Jab, No Play: Freąuently Asked Questions. Available at http://www.mvec.vic.edu.au/wp-content/uploads/2016/06/No-Jab-No-Play-Fact-Sheet-PDF.pdf (accessed 17 September 2017). Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Sutherland E (1983) Wbite Collar Crime: The Uncut Version. New Haven, Connecticut: Yale University Press.
Taylor T (1946) Opening statement in the doctors trial. Famous Trials. Available at
http://www.famous-trials.com/nuremberg/1912-doctoropen (accessed 25 August 2017). Tombs S and Whyte D (2015) The Corporate Criminal: Why Corporations Must Be Abolished. London: Routledge.
Transparency International (2016) Corruption in the Pharmaceutical Sector: Diagnosing the Challenges. Available at www.transparency.org.uk/publications/corruption-in-the-pharmaceutical-sector/ (accessed 16 June 2017). Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Wedel J (2001) Corruption and organized crime in post-communist States: New ways of manifesting old pattems. Trends in Organized Crime 7(1): 3-61. Available at http://janinewedel.info/corruption-crime_TrendsOrgCrime.pdf (accessed 10 October 2017).
Wedel J (2003) Dirty togetherness: Institutional nomads, networks, and the state-private interface in Central and Eastern Europę and the former Soviet Union. Polish Sociological Review 142: 139-159.
Whyte D (2009) Crimes ofthe Powerful: A Reader. Maidenhead, Berkshire: Open University Press. Odporność i bezkarność – korupcja w relacjach Państwo-Farmacja
Yerman M (2011) An interview with Dr Dianę M Harper, HPV expert. The Huffington Post, 11 November. Available at http://www.huffingtonpost.com/marcia-g-yerman/an-interview-with-dr-dian_b_405472.html (accessed 6 May 2017).
Cytowane instrumenty odnośnie praw człowieka:
Convention ofthe Rights ofthe Child (1989) United Nations Treaty Series 1577: 3. Available at http://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/crc.pdf (accessed 27 September 2017).
Universal Declaration on Bioethics and Humań Rights (2005) UNESCO Legał Instrument. Available at http://www.unesco.org/new/en/social-and-human-sciences/themes/bioethics/bioethics-and-human-rights/ (accessed 10 October 2017).