Około 90% badań medycznych jest błędnych
20 październik 2010
„Śmieci na wejściu, śmieci na wyjściu”
Czy 90% wszystkich badań medycznych jest błędnych, włącznie z niemal połową tych uznawanych za najbardziej wiarygodne? Taką prowokacyjną tezę stawia badacz John Ioannidis, którego sylwetkę przedstawiono w najnowszym numerze The Atlantic.
David Freedman, współpracownik Atlantic, pisze:
„[Ioannidis] przyjrzał się 49 najbardziej cenionym odkryciom medycznym ostatnich 13 lat, ocenianych według dwóch standardowych miar w świecie nauki: artykuły ukazały się w najbardziej cytowanych czasopismach naukowych, a same 49 tekstów należało do najczęściej cytowanych w tychże czasopismach. Były to prace, które przyczyniły się do spopularyzowania takich metod leczenia jak terapia hormonalna u kobiet w okresie menopauzy, stosowanie witaminy E w celu zmniejszenia ryzyka chorób serca, stenty wieńcowe w profilaktyce zawałów serca czy codzienna mała dawka aspiryny w kontroli ciśnienia i zapobieganiu zawałom i udarom.
Ioannidis poddał próbie swoje twierdzenia nie na przykładzie badań przeciętnych czy nawet dobrze przyjętych, ale na samym szczycie piramidy naukowej. Spośród 49 artykułów, 45 ogłaszało skuteczne interwencje medyczne. 34 z tych twierdzeń zostało ponownie przebadanych, a 14 z nich, czyli 41%, wykazano jako błędne lub mocno wyolbrzymione. Jeśli od jednej trzeciej do połowy najbardziej cenionych badań medycznych okazuje się niewiarygodna, skala i wpływ problemu są niepodważalne. Artykuł ten ukazał się w Journal of the American Medical Association.”
Co z tą wiedzą mają zrobić lekarze i pacjenci? Rzucać lotkami, by ustalić, jakie leczenie zastosować?
Na szczęście nie wszystko stracone. Istnieje duża grupa badaczy, którzy od blisko dwóch dekad zajmują się dokładnie tym problemem. To Cochrane Collaboration, organizacja opracowująca rygorystyczne przeglądy wielu badań, odrzucająca te z poważnymi błędami metodologicznymi i podsumowująca wyniki pozostałych. Efektem są potężne metaanalizy, które pokazują, co tak naprawdę wynika z najlepszego dostępnego materiału dowodowego dotyczącego leczenia.
To właśnie badania Cochrane wykazały, że samobadanie piersi nie zmniejsza śmiertelności z powodu raka piersi, a wręcz może szkodzić. Recenzenci Cochrane sugerowali też, że nie ma wystarczających dowodów na to, iż szczepionka przeciw grypie zmniejsza ryzyko infekcji lub śmierci z powodu grypy (choć eksperci rządowi i zdrowia publicznego mogą się z tym nie zgadzać).
Cochrane finansowana jest przez rządy, uniwersytety i darczyńców, nie przyjmuje pieniędzy od firm farmaceutycznych. Sam Ioannidis brał udział w opracowywaniu części metod stosowanych w tych przeglądach, a jego prace są przez grupę wykorzystywane.
Uważam, że artykuł w The Atlantic to znakomite dziennikarstwo. Pokazuje, jak ważne jest, by dokładnie analizować badania i nie przyjmować niczego bezkrytycznie, ani jako lekarz, ani jako pacjent. Dobrze by jednak było, gdyby podobne teksty wspominały, że istnieją duże organizacje, które już dziś starają się skutecznie rozwiązywać ten problem.
Źródło: A Researcher’s Claim: 90% of Medical Research Is Wrong
Zobacz na: Dlaczego większość opublikowanych wyników badań jest fałszywa – prof. John Ioannidis
Naukowcy z Mayo Clinic opisują wartość drugiej opinii lekarskiej [Mayo Clinic]
Raport Marca Lalonde’a – Nowe spojrzenie na zdrowie Kanadyjczyków [1974]
Dr Peter Gøtzsche: Cenzura w czasopismach medycznych jest szkodliwa, także dla pacjentów
Dr Peter Gøtzsche: Leki na receptę są trzecią główną przyczyną zgonów
Raport pt. Śmierć z powodu medycyny – dr Gary Null, dr Carolyn Dean, dr Martin Feldman, dr Debora Rasio i dr Dorothy Smith. [2003]
Fundacja Gatesów kupuje integralność Cochrane Collaboration za 1,15 miliona dolarów – Vera Sharav
Cochrane Collaboration: Szczepionki przeciw grypie nie dają żadnych korzyści – Vera Sharav
„Szacuje się, że tylko od 10 do 20 % wszystkich procedur medycznych, obecnie stosowanych w praktykach lekarskich, okazało się skuteczne w badaniach z grupą kontrolną.” – Dr Kerr L. White, Assessing the Efficacy and Safety of Medical Technologies. Sierpień 1978. Office of Technology Assessment (OTA) https://www.princeton.edu/~ota/disk3/1978/7805/780503.PDF
„Tylko około 15% interwencji medycznych jest poparte solidnymi dowodami… Po części dlatego, bo tylko 1% artykułów w czasopismach medycznych jest faktycznie naukowych i częściowo dlatego, bo wiele kuracji w ogóle nie zostało sprawdzonych.” – Where is the wisdom…? Dr Richard Smith, Redaktor, BMJ. 1991 Oct 5; 303(6806): 798–799. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1671173/