Prowokowanie Polio: długotrwała debata zdrowia publicznego – Stephen E. Mawdsley
3 wrzesień 2013
W 1980 roku badacze zdrowia publicznego w Republice Kamerunu wykryli u dzieci chorych na porażenną wersję polio niepokojącą zależność. U części z nich paraliż pojawił się w kończynie, która zaledwie kilka tygodni wcześniej otrzymała zastrzyk szczepionki przeciw powszechnym chorobom wieku dziecięcego. Kolejne badania prowadzone w Indiach zdawały się potwierdzać tę zależność. Profesjonaliści ds. ochrony zdrowia dyskutowali o znaczeniu tych wyników i spierali się, czy były one wynikiem zwykłego przypadku, czy też skutkiem „prowokacji polio” wywołanej przez szczepienia. Teoria „prowokacji polio” miała istotne znaczenie historyczne i była zaciekle kwestionowana przez lekarzy oraz urzędników zdrowia publicznego już wiele dekad wcześniej.
To, czy prowokacja polio faktycznie istniała, czy była jedynie kliniczną iluzją, zmieniało się na przestrzeni lat. Teoria pojawiła się po raz pierwszy na początku XX wieku, gdy polio zaczęło nękać kraje uprzemysłowione. Jednak większość tych badań opierała się na obserwacji klinicznej i nie wykorzystywała grup placebo dla porównań. W Stanach Zjednoczonych teoria prowokacji polio była gwałtownie kwestionowana w latach 40. i 50. XX wieku. Ponieważ ówczesna technologia laboratoryjna nie pozwalała ustalić mechanizmu stojącego za tym zjawiskiem, specjaliści zdrowia zastanawiali się, jak zrównoważyć ryzyko zdrowotne. Czy wszystkie iniekcje mogły wywołać infekcję poliowirusem? Czy w czasie epidemii polio należało zakazać programów szczepień? Czy ryzyko spadku odporności populacyjnej po wstrzymaniu szczepień dzieci było większe niż ryzyko wywołania polio poprzez podanie szczepionki?
Teoria prowokacji polio podzieliła środowiska medyczne i doprowadziła do tymczasowych zmian w polityce zdrowia publicznego. Niektóre wydziały zdrowia publicznego zamknęły kliniki szczepień dziecięcych i odradzały wykonywanie operacji gardła, obawiając się zbyt wysokiego ryzyka wywołania polio. Po zatwierdzeniu szczepionki w 1955 roku i gwałtownym spadku zachorowań na polio, ryzyko prowokacji zmalało wraz ze wzrostem odporności populacyjnej. Dzieci zaszczepione przeciwko polio nie były już narażone na prowokację polio w wyniku innych szczepień. Tradycyjne praktyki zdrowia publicznego zostały przywrócone, a teoria przestała mieć zastosowanie. Obawy przed prowokacją zniknęły w krajach, w których szczepienia przeciwko polio stały się powszechne.
Teoria prowokacji polio ponownie pojawiła się w literaturze medycznej w latach 80., kiedy duże instytucje pomocowe, takie jak Rotary International i Światowa Organizacja Zdrowia, rozpoczęły programy szczepień na obszarach, gdzie polio nadal szerzyło się bez przeszkód. Kilku badaczy sięgnęło do starych czasopism medycznych, by lepiej zrozumieć prowokację polio, odkrywając przy tym dawne spory. Wspierając się aktywizmem zdrowia publicznego i świadectwami pracowników medycznych, badacze wykorzystali nowoczesny sprzęt laboratoryjny, aby odkryć mechanizm stojący za domniemanym niepożądanym skutkiem zdrowotnym. W latach 90. ogłoszono odkrycie mechanizmu prowokacji polio: uraz tkanek spowodowany niektórymi zastrzykami pozwala wirusowi łatwiej dostać się do kanałów nerwowych, zwiększając tym samym jego zdolność wywoływania paraliżu. Na przestrzeni stulecia prowokacja polio przeszła z poziomu teorii na poziom modelu klinicznego.
To, że mechanizm prowokacji polio został zidentyfikowany, nie oznaczało jednak, że polityka szczepień mogła zostać natychmiast zmieniona. W regionach, gdzie polio nadal jest endemiczne, takich jak Afganistan, Pakistan i Nigeria, konsekwencje tego zjawiska nadal budzą obawy urzędników zdrowia publicznego.
„Urazy mięśni szkieletowych są znane z tego, że predysponują osoby nimi dotknięte do wystąpienia neurologicznych powikłań w przebiegu jednoczesnych zakażeń wirusem polio. To zjawisko, określane jako „prowokacka poliomyelitis”, nadal powoduje liczne przypadki paraliżu dziecięcego w wyniku podawania niepotrzebnych zastrzyków dzieciom na obszarach, gdzie poliowirus występuje endemicznie. Niedawno doniesiono, że iniekcje domięśniowe mogą również zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia poliomyelitis porażennego związanego ze szczepionką u osób otrzymujących żywe atenuowane szczepionki przeciw polio.
Zbadaliśmy ten istotny czynnik ryzyka wystąpienia polio porażennego w zwierzęcym modelu poliomyelitis i ustaliliśmy mechanizm patogenny łączący iniekcje domięśniowe z prowokowaniem poliomyelitis. Uraz mięśni szkieletowych indukuje wsteczny transport aksonalny wirusa polio, ułatwiając w ten sposób wnikanie wirusa do ośrodkowego układu nerwowego i postęp uszkodzeń rdzenia kręgowego. Mechanizm patogenny prowokowania poliomyelitis może różnić się od polio rozwijającego się w przypadku braku czynników predysponujących.” – Źródło: J Virol . 1998 Jun;72(6):5056–5060; Mechanism of Injury-Provoked Poliomyelitis
Stephen E. Mawdsley jest stypendystą badawczym Isaac Newton – Ann Johnston w dziedzinie historii w Clare Hall, Uniwersytet Cambridge. Interesuje się historią amerykańskich badań medycznych i zdrowia publicznego w XX wieku. Jego nadchodząca monografia analizuje jedno z pierwszych dużych badań klinicznych przeprowadzonych w celu opanowania polio w Stanach Zjednoczonych. Jest autorem artykułu “Balancing Risks: Childhood Inoculations and America’s Response to the Provocation of Paralytic Polio” (w przedsprzedaży i dostępnego za darmo przez ograniczony czas) w Social History of Medicine.
Social History of Medicine zajmuje się wszystkimi aspektami zdrowia, chorób i leczenia medycznego w przeszłości. Czasopismo publikuje prace dotyczące społecznej historii medycyny z różnych dyscyplin. Oferuje czytelnikom bogate i żywe artykuły na różne tematy, krytyczne omówienia archiwów i źródeł, raporty z konferencji, aktualne informacje o prowadzonych badaniach, dział dyskusyjny na tematy budzące kontrowersje i niepokój, artykuły przeglądowe oraz szeroki wybór recenzji książek.
Źródło: Polio provocation: a lingering public health debate
Zobacz na: W USA rejestruje się mniej niż 1% NOPów – Harvard Pilgrim Health Care
Historia poliomyelitis – dr Suzanne Humphries
Zastrzyki i usuwanie migdałków a prowokowanie polio
Polio w USA w kontekście środowiskowym – DDT i substancje podobne do DDT
Związek pestycydów z polio: Krytyka literatury naukowej – Jim West
Aspekty Zdrowia Publicznego Nowych Insektycydów – Dr. Morton S. Biskind [1953]
Wytyczne Dotyczące Przedklinicznych Badań Farmakologicznych i Toksykologicznych Szczepionek – EMA
Czy na pewno szczepionki to najlepiej przebadane produkty firm farmaceutycznych? Sprawdźmy.