Początki medialnych fake newsów, które doprowadziły do wojny USA vs Hiszpania
26 luty 2018
“Wstajesz rano, czytasz gazety, oglądasz telewizję i idziesz spać głupszy niz się obudziłeś”
Zjawisko dziś określane jako „Fake newsy” nie zaczęło się wraz z wyborem Trumpa na prezydenta. Nie wywodzi się też z nowoczesnego 24-godzinnego cyklu informacyjnego i mediów społecznościowych, które zachęcają do półprawd lub jawnych kłamstw, aby być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami. W rzeczywistości wielu historyków śledzi początki fałszywych wiadomości [fake newsów] aż do początków wojny hiszpańsko-amerykańskiej. W czasie pisania tego artykułu obchodziliśmy 120 rocznicę początków medialnych „fake newsów”.
„Żółte dziennikarstwo i żółta prasa to amerykańskie terminy określające dziennikarstwo i powiązane z tym zjawiskiem gazety, które przedstawiają niewiele lub nie przedstawiają żadnych uzasadnionych, dobrze zbadanych wiadomości, a zamiast tego używają przyciągających wzrok nagłówków w celu zwiększenia sprzedaży. Techniki mogą obejmować wyolbrzymianie wiadomości, podsycanie skandali lub tanią sensację. W związku z tym termin „żółte dziennikarstwo” jest dziś używany jako pejoratywny w celu potępienia każdego dziennikarstwa, które traktuje wiadomości w sposób nieprofesjonalny lub nieetyczny.” – Wiki
Popularność frazy fake news w google trends
Początki medialnych fake newsów
Na przełomie XIX i XX wieku fałszywe wiadomości [fake newsów] w ówczesnych mediach były nazywane „żółtym dziennikarstwem” lub dziennikarską pogonią za sensacją z przyciągającymi wzrok nagłówkami, podżegającymi kreskówkami i przesadnymi doniesieniami, aby sprzedawać więcej gazet. Żadna gazeta nie zrobiła tego lepiej niż New York World Josepha Pulitzera [ten od nagrody Pulitzera] i New York Journal Williama Randolpha Hearsta.
Uwięzione w walce obiegowej, obie gazety upiększały historie, a czasem całkowicie je tworzyły. Rywalizacja o prześcignięcie się rozpoczęła, gdy Hearst i Pulitzer dostrzegli okazję do sprzedaży większej liczby gazet, skupiając się na rosnących napięciach między Hiszpanią a jedną z jej kolonii w Ameryce Łacińskiej, Kubą.
Gdy walka o niepodległość Kuby nasiliła się, Hiszpania wprowadziła brutalne represje, aby ją powstrzymać. Aby chronić obywateli i własność USA po antyhiszpańskich zamieszkach w Hawanie, prezydent William McKinley nakazał wpłynięcie do jednego z portów na Kubie pancernika USS Maine.
„Pancernik USS Maine był okrętem marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych, który zatonął w porcie w Hawanie w lutym 1898 roku, przyczyniając się do wybuchu wojny hiszpańsko-amerykańskiej w kwietniu 1998 roku. Amerykańskie gazety, zajmujące się żółtym dziennikarstwem, aby zwiększyć nakład, twierdziły, że za zniszczenie statku odpowiedzialni są Hiszpanie. Wyrażenie „Pamiętaj o Maine! Do diabła z Hiszpanią!” stał się wezwaniem do działania. Chociaż eksplozja pancernika Maine nie była bezpośrednią przyczyną, posłużyła jako katalizator, który przyspieszył wydarzenia poprzedzające wojnę.” – Wiki
W międzyczasie William Hearst zatrudnił artystę Frederica Remingtona, aby sfotografował wojnę, która rzekomo miała się rozpocząć. Ale kiedy Remington przybył na Kubę, dowiedział się, że napięcie opadło i wysłał telegraficznie Hearstowi informację, że nie będzie wojny. Artysta był zdumiony, gdy magnat prasowy odpowiedział: „Ty dostarczasz obrazy, a ja rozpętam wojnę”.
Po eksplozji Maine w porcie w Hawanie 15 lutego 1898, obie gazety zaczęły publikować sensacyjne relacje. Pomimo faktu, że przyczyna eksplozji była nieznana, świat obiegła opowieść o wysadzeniu statku przez hiszpańską torpedę wraz ze zdjęciem gwałtownej eksplozji.
Aby nie być gorszym, New York Journal przedstawił podobną historię, oświadczając, że przyzna nagrodę w wysokości 50.000 dolarów każdemu, kto ma informacje na temat tego ataku. (Śledztwo marynarki z 1976 roku wykazało, że statek eksplodował w wyniku pożaru [samozapłonu węgla], który zapalił zapasy amunicji.
Szacuje się, że 260 z 400 marynarzy z pancernika Maine zginęło w wyniku i następstwie eksplozji, nic więc dziwnego, że sensacyjne relacje opublikowane przez New York World i New York Journal doprowadziły do żądania i podjęcia szybkich działań ze strony Kongresu i amerykańskiej opinii publicznej, a William Hearst dostał swoją wojnę.
Dzisiaj historycy identyfikują wojnę hiszpańsko-amerykańską jako pierwszą wojnę prasową, ponieważ Hearst i Pulitzer stworzyli środowisko [obraz świata], w którym media drukowane miały ogromną władzę i wpływały na sprawy narodowe.
Bez sensacyjnych nagłówków i artykułów, amerykańskie zapotrzebowanie na kubańską interwencję nie nastąpiłoby. Zamiast tego Stany Zjednoczone, które wygrały dziewięciomiesięczną wojnę, stały się światową potęgą, a głównym czynnikiem który doprowadziłdo konfliktu okazały się „fałszywe wiadomości”.
Źródło: This Was a Real “Fake News” Story – And It Landed Us in a War
Zobacz na: Fraza „teoria spiskowa” – broń w walce informacyjnej rozpowszechniona przez CIA po 1967 roku
Walter Lippmann – ojciec współczesnego dziennikarstwa
Film Wojna, której nie widać – John Pilger
Film Zrobieni w bambuko [Hoaxed] – Mike Cernovich
Jak pisać o szczepionkach – poradnik dla dziennikarzy i felietonistów – Jefferey Jaxen
Sterowanie społeczne – pośrednie i bezpośrednie – Józef Kossecki
Społeczne procesy poznawcze – Józef Kossecki
Myślenie pojęciowe, a myślenie stereotypowe – Andrzej Wronka, Kazimierz Ajdukiewicz, Józef Kossecki