Ryzyko nasilonej choroby po szczepionkach RSV Moderny u dzieci – ostrzeżenie dla naukowców
13 grudzień 2024
Firma Moderna odkryła, że jej szczepionki powodowały u niektórych zakażonych dzieci cięższy przebieg choroby niż oczekiwano, rzucając nowy cień na i tak już problematyczne pole szczepionek przeciwko RSV.
Niedawno zatwierdzone szczepionki dla dorosłych przeciwko wirusowi syncytium oddechowemu (RSV) już [rzekomo] ratują życie. Jednak perspektywy dla niektórych szczepionek dla niemowląt przeciwko temu wirusowi, który co roku zabija do 100.000 dzieci poniżej 5. roku życia na świecie i jest główną przyczyną hospitalizacji niemowląt w Stanach Zjednoczonych, znacznie się pogorszyły. W ostatnich badaniach klinicznych dwie eksperymentalne szczepionki przeciwko RSV dla niemowląt nie tylko nie zapewniły ochrony, ale w niektórych przypadkach sprawiły, że dzieci chorowały ciężej, gdy zaraziły się RSV lub innym wirusem układu oddechowego. Wyniki, omówione publicznie po raz pierwszy wczoraj, głęboko zaniepokoiły wielu naukowców zajmujących się RSV, którzy przypominają podobne problemy w badaniach szczepionki sprzed dekad.
Naukowcy nie są pewni, czy dane Moderny wskazują na rzeczywisty problem, ale firma już przerwała badania i porzuciła rozwój tych szczepionek. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) w tym tygodniu wstrzymała niektóre badania kliniczne innych eksperymentalnych szczepionek przeciwko RSV dla dzieci. Naukowcy obawiają się, że sytuacja ta może zostać wykorzystana przez niektórych do promowania nieprawdziwych agend antyszczepionkowych.
Na posiedzeniu panelu doradczego FDA, który zebrał się wczoraj, aby omówić dwa badania kliniczne szczepionek Moderny, członek komitetu Arnold Monto, epidemiolog z University of Michigan School of Public Health, powiedział: „Jest bardzo jasne, że mamy do czynienia z sygnałem bezpieczeństwa. … Stoimy przed bardzo skomplikowaną sytuacją.”
Moderna po raz pierwszy zaalarmowała FDA w połowie lipca, że niemowlęta, które otrzymały jedną z dwóch szczepionek przeciwko RSV, niespodziewanie miały wyższy poziom ciężkich chorób układu oddechowego w porównaniu z tymi, którym podano placebo. Każda ze szczepionek dostarczała informacyjny RNA (mRNA) — tę samą technologię, co w szczepionce Moderny na COVID-19 — aby organizm produkował białka wirusowe i wywoływał odpowiedź immunologiczną. Jedna szczepionka była skierowana wyłącznie przeciwko RSV, natomiast druga zawierała dodatkowo mRNA zaprojektowane w celu ochrony przed ludzkim metapneumowirusem (hMPV), który należy do tej samej rodziny co RSV i powoduje podobne objawy.
W badaniu w Panamie, w którym uczestniczyły dzieci w wieku od 5 do 7 miesięcy, pięć z 40 dzieci, które otrzymały jedną z szczepionek przeciwko RSV i później zaraziły się RSV, rozwinęło ciężkie lub bardzo ciężkie przypadki infekcji dolnych dróg oddechowych, w porównaniu z jednym z 20 dzieci w grupie placebo. Spośród 27 niemowląt, które otrzymały szczepionkę kombinowaną, troje później ciężko chorowało z powodu infekcji hMPV, podczas gdy w grupie placebo nie odnotowano takich przypadków.
Ruth Karron, doświadczona badaczka szczepionek przeciwko RSV z Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, która nie uczestniczyła w spotkaniu, ostrzegła, że te „niewielkie liczby” utrudniają ustalenie, czy szczepionki Moderny rzeczywiście zaszkodziły dzieciom. „Możliwe, że to prawdziwy sygnał dotyczący bezpieczeństwa, ale równie możliwe, że stało się to przypadkowo” – powiedziała Karron. Kilku członków komitetu podzielało tę ostrożność.
Jednak historia badań nad szczepionkami przeciwko RSV sprawia, że naukowcy są bardzo wyczuleni na problemy. W latach 60. Badania kliniczne szczepionki na RSV tragicznie zakończyły się hospitalizacją 80% zaszczepionych dzieci; dwoje zmarło. Szczepienie najwyraźniej przygotowało ich układ odpornościowy w taki sposób, że podczas infekcji odpowiedzi komórek T, które są pomocne, zostały stłumione, a produkowano wysokie poziomy nieskutecznych przeciwciał, tworzących niebezpieczne kompleksy zatykające drogi oddechowe. Ta tragedia „rzuciła wieloletni cień na rozwój szczepionek przeciwko RSV” – zauważył David Kaslow, który kieruje oddziałem szczepionek FDA, podczas spotkania.
Ten cień zaczął ustępować w ostatnich latach, gdy Moderna i GSK wprowadziły na rynek szczepionki przeciwko RSV dla starszych dorosłych, a Pfizer zaprezentował jedną, która jest również zatwierdzona dla kobiet w ciąży (przekazują one przeciwciała przeciwko RSV swoim dzieciom, chroniąc je przez pierwsze 6 miesięcy życia). Zamiast zawierać cały, inaktywowany wirus RSV, jak szczepionka związana z tragedią, nowe szczepionki składają się z RNA kodującego pojedyncze białko powierzchniowe RSV, znane jako F, które pomaga wirusowi łączyć się z ludzkimi komórkami. (Składnik hMPV koduje białko F tego wirusa).
Aby uniknąć odpowiedzi immunologicznej związanej z tragedią, szczepionki wykorzystują strategię opracowaną lata temu przez wirusologa i immunologa Barney’a Grahama, obecnie pracującego w Morehouse School of Medicine. Białko F naturalnie występuje w konfiguracji przedfuzyjnej lub po-fuzyjnej. Grupa Grahama wykazała, że szczepionki wykorzystujące białko zablokowane w strukturze przedfuzyjnej, ujawniając normalnie zasłonięte części w stanie po-fuzyjnym, uczą układ odpornościowy wytwarzania wysoce skutecznych „neutralizujących” przeciwciał, które chronią przed chorobą, zamiast ją nasilać.
Strategia ta działa u dorosłych. Jednak nowe dane sugerują, że może nie chronić niemowląt przed niewłaściwą odpowiedzią immunologiczną, która prowadzi do tzw. związanej ze szczepionką nasilonej choroby układu oddechowego [ang. vaccine-associated enhanced respiratory disease].
Chociaż wielu członków panelu FDA chwaliło Modernę za udostępnienie danych i szybkie zidentyfikowanie potencjalnego problemu bezpieczeństwa, podkreślali, że dziedzina ta musi ponownie przeanalizować mechanizmy, które mogą powodować nasilenie chorób układu oddechowego przez szczepionki. „Bariery bezpieczeństwa zadziałały w wykrywaniu tych ciężkich przypadków, ale najwyraźniej nie zadziałały w ich przewidywaniu” – powiedziała Karen Kotloff z University of Maryland School of Medicine.
Nie ma zatwierdzonych szczepionek przeciwko RSV, który rozprzestrzenia się w populacjach każdej zimy, dla dzieci: te poniżej 5. roku życia są najbardziej narażone, a w USA niemal 100% zaraża się do 2. roku życia. Kraje rozwinięte powszechnie stosują teraz interwencje chroniące najmłodsze niemowlęta: szczepionkę przeciwko RSV firmy Pfizer dla kobiet w ciąży oraz nowe, silne przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko przedfuzyjnemu białku F RSV, podawane zamiast szczepionki. Jednak przeciwciała matczyne chronią tylko przez około 6 miesięcy, a przeciwciała monoklonalne zazwyczaj stosuje się tylko w pierwszym sezonie RSV dziecka. Co ważniejsze, szczepionka i przeciwciała często nie są dostępne w biedniejszych krajach. Dlatego potrzeba bezpiecznej i skutecznej szczepionki dla dzieci pozostaje paląca.
Na podstawie ustaleń Moderny FDA zawiesiła nabór do 11 badań nad szczepionkami przeciwko RSV, które prezentują białko F lub inne białka RSV układowi odpornościowemu, bezpośrednio lub za pośrednictwem mRNA albo nieszkodliwych wirusów zmodyfikowanych do wytwarzania tych cząsteczek. Agencja nie nałożyła jednak żadnych ograniczeń na 15 innych badań testujących różne żywe, osłabione formy RSV. Te „atenuowane” szczepionki najbardziej przypominają pierwszą naturalną infekcję u dzieci, która nie zwiększa ryzyka ciężkiej choroby przy kolejnych kontaktach z RSV.
Ulla Buchholz, która kieruje projektem w National Institute of Allergy and Infectious Diseases, opracowującym atenuowaną szczepionkę z Sanofi, obecnie testowaną w międzynarodowym badaniu skuteczności, zauważa, że gdy dzieci naturalnie zakażone wirusem spotykają go po raz drugi, zazwyczaj mają łagodną chorobę lub brak objawów. „To w zasadzie to, do czego dążymy” z szczepionką Sanofi – mówi Buchholz.
Coleen Cunningham, pediatra z University of California, Irvine, która współpracowała z Karron i Buchholz, ma nadzieję, że nadchodząca administracja prezydenta-elekta Donalda Trumpa nie wykorzysta wiadomości z badań Moderny do atakowania szczepionek dla dzieci, jak ma to w zwyczaju Robert F. Kennedy Jr., nominowany przez Trumpa na szefa Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej. „Chcemy, aby ta dziedzina szczepionek rozwijała się, a to świetna okazja dla nich, by powiedzieć: ‘O, to takie toksyczne, przerażające, nie możemy tego robić’” – mówi Cunningham. „Myślę, że to byłby błąd.”
Mimo to Graham podejrzewa, że dane Moderny ujawniły rzeczywisty problem z niektórymi szczepionkami dla niemowląt. „Widzimy ten sam wzorzec, choć subtelny i liczby są małe, zarówno w przypadku RSV, jak i hMPV” – mówi Graham. Nie ma wątpliwości, że neutralizujące przeciwciała wytwarzane przez szczepionki działają przeciwko RSV, ale zawartość zastrzyków może wpływać na inne elementy układu odpornościowego, które przechylają szalę przeciwko ochronie, a nawet w stronę nasilonej choroby. W szczególności zauważa, że mamy niewielką wiedzę na temat tego, jak przedfuzyjne białko F może wpływać na komórki T i inne części układu odpornościowego niemowląt, które nigdy nie miały do czynienia z wirusem.
„Musimy pozostać pokorni wobec tego, co naprawdę wiemy” – mówi. „Jestem wdzięczny, że problemy nie wystąpiły u niemal każdego dziecka, jak to miało miejsce w latach 60. Moim głównym zmartwieniem jest to, abyśmy zainwestowali w badania podstawowe, które pomogą nam ruszyć dalej z tego punktu i znaleźć rozwiązanie dla dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat.”
Źródło: ‘Safety signal’ in Moderna’s RSV vaccine studies halts trials of other vaccines for childhood killer
Zobacz na: Niespecyficzne skutki szczepień cz.1 – dr Suzanne Humphries
Niespecyficzne skutki szczepień cz.2 – dr Suzanne Humphries
Ta szczepionka dla kurczaków sprawia, że wirus staje się bardziej niebezpieczny [choroba Mareka]
Szczepionka przeciw koronawirusowi i wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej
Filipiny: Szczepionka przeciwko wirusowi dengi i wzmocnienie infekcji zależne od przeciwciał po szczepieniu
Niebezpieczeństwo związane ze szczepieniami przeciw koronawirusom – dr Peter Hotez, dr Paul Offit i dr Anthony Fauci