Konflikty interesów i grypa pandemiczna [2009] – dr Fiona Godlee

Konflikty interesów i grypa pandemiczna [2009] – dr Fiona Godlee

WHO musi działać teraz, aby przywrócić swoją wiarygodność, a Europa powinna ustanawiać przepisy.

 

Świat powinien oczywiście być wdzięczny, że pandemia grypy A/H1N1 z 2009 roku okazała się takim niewypałem. Przy tak znacznie niższej liczbie utraconych istnień ludzkich, jak się spodziewano, czepienia się wydaje się niewdzięczne. Ale zrzędzić musimy, bo koszt jest ogromny. Niektóre kraje – w szczególności Polska – odmówiły przyłączenia się do wywołanej paniki przy zakupie szczepionek i leków przeciwwirusowych, gdy Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię rok temu. Jednak kraje takie jak Francja i Wielka Brytania, które zgromadziły zapasy leków i szczepionek, są teraz zajęte odkręcaniem kontraktów na szczepionki, sprzedażą niewykorzystanej szczepionki do innych krajów i siedzeniem na ogromnych stosach nieużywanego oseltamiwiru. Tymczasem firmy farmaceutyczne skasowały ogromne obroty ze sprzedaży, wynoszące około 6.9 mld dolarów z samych szczepionek według raportu Rady Europy.^{[1 – korekta]} Biorąc pod uwagę skalę kosztów publicznych i prywatnych zysków, wydaje się ważne, aby wiedzieć, że kluczowe decyzje WHO były wolne od wpływów komercyjnych.

 

Konflikty interesów i grypa pandemiczna

 

Śledztwo przeprowadzone przez czasopismo British Medical Journal [BMJ] i Biuro Dziennikarstwa Śledczego [Bureau of Investigative Journalism], opublikowane w tym tygodniu, wykazało, że w rzeczywistości tak się nie działo.^[2] Jak donosi Deborah Cohen i Philip Carter, niektórzy eksperci doradzający WHO w przypadku pandemii mieli podlegające deklarowaniu konflikty interesów z firmami farmaceutycznymi produkującymi leki przeciwwirusowe i szczepionki przeciw grypie. Na przykład wytyczne WHO dotyczące stosowania leków przeciwwirusowych w przypadku pandemii zostały opracowane przez eksperta ds. grypy, który jednocześnie otrzymywał płatności od firmy Roche, producenta oseltamiwiru (Tamiflu), za prace konsultacyjne i wykłady. Chociaż większość ekspertów, z którymi konsultowała się WHO, nie ukrywała swoich powiązań branżowych w innych okolicznościach, to sama Światowa Organizacja Zdrowia [WHO] jak dotąd odmówiła wyjaśnienia, w jakim stopniu wiedziała o tych konfliktach interesów lub jak nimi zarządzała.

Ten brak przejrzystości potęguje istnienie tajnego „komitetu kryzysowego”, który doradzał dyrektorowi generalnemu dr Margaret Chan, kiedy należy ogłosić pandemię – decyzja, która uruchomiła kosztowne, wcześniej ustalone umowy dotyczące szczepionki na całym świecie. Co ciekawe, nazwiska tych 16 członków komitetu są znane tylko osobom z WHO.

Ustalenia Deborahy Cohen i Philipa Cartera rezonują z wynikami innych dochodzeń, w szczególności dochodzenia przeprowadzonego przez Radę Europy, która raportuje w tym tygodniu i jest niezwykle krytyczna wobec WHO.^[1] Stwierdzono, że podejmowanie decyzji dotyczących kryzysu grypy A/H1N1 nie było przejrzyste.

Jednym z głównych bohaterów jest Paul Flynn, brytyjski parlamentarzysta i członek rady Zgromadzenia Parlamentarnego. Zarówno on jak i inni podnieśli w ubiegłym roku obawy dotyczące braku dowodów uzasadniających skalę międzynarodowej reakcji na H1N1 (o czym pisano również w BMJ w grudniu^[3]) oraz braku przejrzystości wokół procesu decyzyjnego dotyczącego pandemii.^[1]

Odpowiedź WHO na te obawy była rozczarowująca. Chociaż dr Margaret Chan zarządziła dochodzenie, a WHO podkreśliła swoje zaangażowanie na rzecz przejrzystości, jej biuro odrzuciło prośby o wyjaśnienie obaw związanych z potencjalnymi konfliktami interesów.^[2] Podczas przesłuchania w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy w styczniu, WHO zaprzeczyła jakiemukolwiek wpływowi ze strony przemysłu odnośnie porad naukowych jakie otrzymała.^[1] Taka durna obrona, zanim znane będą fakty, może prześladować organizację.

Ta odpowiedź jest również rozczarowująca, biorąc pod uwagę osiągnięcia WHO w przeciwstawianiu się branży. Pod koniec lat 70. XX wieku WHO zainicjowała dwa kultowe starcia z międzynarodowymi firmami w zakresie marketingu substytutów mleka kobiecego w krajach rozwijających się i ustanowienia Programu Niezbędnych Leków [Programu Essential Drugs].^[4] Obie te kwestie skłóciły WHO ze Stanami Zjednoczonymi, w których przemysł farmaceutyczny miał znaczące udziały. Częściowo w odpowiedzi na stanowisko WHO, Ameryka wycofała składki do budżetu WHO.

W 1999 roku, kiedy wymuszone ujawnienie poufnych dokumentów przemysłu tytoniowego powiadomiło WHO o możliwej ingerencji w jej działalność antytytoniową, jej ówczesny dyrektor generalna Gro Harlem Brundtland szybko rozpoczęła niezależne dochodzenie. Następnie opublikowała szokujące wyniki – skomplikowanej, finansowanej przez przemysł kampanii mającej na celu podważenie WHO – bez jakiejkolwiek próby ingerencji lub rotacji.^[5] W raporcie zalecono, aby wszyscy pracownicy, konsultanci, tymczasowi doradcy i członkowie komitetów ekspertów byli zobowiązani do deklarowania swoich konfliktów interesów, stosując dobrze egzekwowane kary dla tych, którzy tego nie zrobili.

Jak informują Deborah Cohen i Philip Carter, WHO opublikowało następnie w 2003 roku nowe zasady zarządzania konfliktami interesów. Zalecały one, aby osoby mające konflikt interesów nie były zaangażowane w część dyskusji lub pracy, na którą wpływ miałby ten konflikt interesów, lub w pewnych okolicznościach, aby w ogóle nie uczestniczyły w istotnych dyskusjach lub pracy.^[7] Wydaje się, że WHO nie przestrzegała własnych zasad odnośnie podejmowania decyzji dotyczących pandemii.

WHO i Purdue Pharma połączyły siły we wciskaniu opioidów na świecie
WHO opublikowało podręcznik – Jak publicznie odpierać argumenty przeciwników szczepień – Forrest Maready

WHO nie będzie jedyną instytucją poddaną kontroli pod kątem radzenia sobie z pandemią. W nadchodzących miesiącach napłynie wiele raportów z Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego oraz organów krajowych, w tym francuskiego Senatu i brytyjskiego gabinetu. Ten rachunek sumienia odbywa się w tle twardniejących postaw wobec konfliktów interesów na całym świecie. Po ubiegłorocznym raporcie Instytutu Medycyny^[8] pojawiły się nowe wytyczne od grup takich jak Światowe Stowarzyszenie Redaktorów Medycznych^[9] i American College of Chest Physicians^[10], które podkreślają, że sama deklaracja nie jest już wystarczająca. Cytując raport Instytutu Medycyny: „Ujawnienie konfliktu interesów jest niezbędnym, choć ograniczonym pierwszym krokiem w identyfikowaniu konfliktów interesów i reagowaniu na nie.” Najważniejsze pytanie dotyczy tego, co zrobić z konfliktami.

Na podstawie naszego dochodzenia i dochodzeń innych odpowiedź jest teraz nieunikniona. Jak mówi Barbara Mintzes w raporcie D. Cohen i P. Cartera: „Nikt nie powinien wchodzić w skład komitetu opracowującego wytyczne, jeśli ma powiązania z firmami, które produkują produkt – szczepionkę lub lek – bądź urządzenie medyczne lub test na chorobę.” To samo i jeszcze więcej musi dotyczyć komitetów podejmujących ważne decyzje dotyczące zdrowia publicznego. Tam, gdzie trudno jest znaleźć całkowicie niezależnych ekspertów, można skonsultować się z ekspertami zaangażowanymi w przemysł, ale należy ich wykluczyć z procesu decyzyjnego. Stany Zjednoczone poczyniły znaczące postępy dzięki ustawie Sunshine Act i innym przepisom. Europejskie przepisy dotyczące zarządzania konfliktami interesów są już od dawna spóźnione.

Jeśli chodzi o WHO, jej wiarygodność została poważnie naruszona. Odzyskiwanie tej wiarygodności będzie najszybsze, jeśli opublikuje swój własny raport bezzwłocznie lub komentarz obronny; poda do wiadomości publicznej informacje o członkostwie i komitecie ds. sytuacji kryzysowych; oraz opracuje, zobowiąże się i będzie monitorować surowsze zasady współpracy z przemysłem, które uniemożliwiają wpływ komercyjny na podejmowanie decyzji.

W podsumowaniu pod koniec ubiegłego roku rzecznik WHO powiedział: „Biorąc pod uwagę rozbieżność między tym, czego oczekiwano [po pandemii] a tym, co się wydarzyło, poszukiwania wśród WHO i jej doradców naukowych jest zrozumiałe, choć bez uzasadnienia.”^[11] Implikacja jest taka, że ​​gdyby doszło do ogromnej liczby ofiar śmiertelnych, proces decyzyjny WHO nie zostałby poddany takiej kontroli. To prawie na pewno prawda. Ale to nie znaczy, że mylimy się zadając trudne pytania. Nie czyni też mniej kłopotliwych odpowiedzi, które uzyskaliśmy. Ani nie usuwa też ze strony WHO pilnej potrzeby przywrócenia jej wiarygodności i zaufania publicznego, zanim nadejdzie kolejna pandemia.

Źródła: Conflicts of interest and pandemic flu, 3 June. BMJ 2010; 340:c2947
Korekta: BMJ 2010; 341 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.c3578 (Published 06 July 2010)

Przypisy:

1. Flynn P. Social, Health and Family Affairs Committee. Parliamentary Assembly of the Council of Europe. The handling of the H1N1 pandemic: more transparency needed. 2010. http://assembly.coe.int/CommitteeDocs/2010/20100329_MemorandumPandemie_E.pdf.
2. Cohen D, Carter P. WHO and the pandemic flu “conspiracies.” BMJ2010;340:c2912.
3. Godlee F. We want raw data, now [Editor’s Choice]. BMJ2009;339:b5405.
4. Godlee F. WHO in retreat: is it losing its influence? BMJ1994;309:1491-5.
5. Godlee F. WHO faces up to its tobacco links. BMJ2000;321:314-5.
6. WHO. Committee of Experts on Tobacco Industry Documents. Tobacco company strategies to undermine tobacco control activities at the World Health Organization. 2000. www.who.int/tobacco/resources/publications/general/who_inquiry/en/index.htmlhttp://www.who.int/home/reports.html Konflikty interesów i grypa pandemiczna.
7. WHO. Guidelines for WHO guidelines. 2003. http://whqlibdoc.who.int/hq/2003/EIP_GPE_EQC_2003_1.pdf
8. Institute of Medicine. Conflict of interest in medical research, education, and practice. 2009. www.iom.edu/Reports/2009/Conflict-of-Interest-in-Medical-Research-Education-and-Practice.aspx.
9. World Association of Medical Editors. WAME statement on conflict of interest in peer-reviewed medical journals. 2009. www.wame.org/conflict-of-interest-in-peer-reviewed-medical-journals.
10. Guyatt G, Akl EA, Hirsh J, Kearon C, Crowther M, Gutterman D, et al. The vexing problem of guidelines and conflict of interest: a potential solution. Ann Intern Med2010;152:738-41.
11. WHO. Pandemic (H1N1) 2009 briefing note 19. 2009. www.who.int/csr/disease/swineflu/notes/briefing_20091203/en/index.html.

 

Fiona Godlee – The EBM Manifesto