Czy utknąłeś w trójkącie dramatycznym narcyza? – dr Claire Jack
Psycholog Stephen Karpman opracował koncepcję „trójkąta dramatycznego” ponad 40 lat temu i pozostaje on wartościowym sposobem myślenia o rolach, jakie możesz odgrywać w określonych sytuacjach, kiedy jesteś zaangażowany w kontakt z innymi ludźmi.
Trójkąt dramatyczny lub trójkąt Karpmana (trójkąt dramatyczny Karpmana) to środowisko, w których narcyzi dobrze się rozwijają, a jeśli nie będziesz ostrożny, możesz zostać wciągnięty, zmuszony do roli, która jest stresująca i denerwująca.
Aby zrozumieć trójkąt dramatyczny, wyobraź sobie trójkąt, który w każdym z jego punktów jest „rolą”, którą odgrywamy my i inni. Te role to: prześladowca, ofiara i wybawca.
Trójkąt dramatyczny Karpmana – biurowe dramaty.
Prześladowca
Rola prześladowcy szczególnie pasuje do narcyza. Dominują, myślą, że wiedzą najlepiej i ignorują opinie innych. Kiedy coś idzie nie tak, dzieje się tak dlatego, że ktoś inny jest bezużyteczny. Mogą znęcać się nad innymi i stać się agresywnymi, jeśli nie postawią na swoim. Mogą używać środków pasywno-agresywnych, aby być nieprzyjemnym dla ludzi. Prześladowanie innych wzmacnia kruche poczucie tożsamości narcyza i zaspokaja potrzebę sprawowania władzy nad innymi.
Ofiara
Ofiary postrzegają świat jako występujący przeciwko nim. Podobnie jak prześladowca, kiedy coś idzie nie tak w ich życiu, to nie jest ich wina. Projektują bezradny obraz świata otaczającym ich osobom i manipulują innymi, aby im pomagali. Są w pobliżu. Wrażliwi narcyzi często odgrywają rolę ofiary.
Wybawca
Narcyz może być również wybawcą. Mogą otaczać się ludźmi, których uważają za słabszych od siebie; to również odpowiada ich potrzebie otaczania się ludźmi, którzy czują się zbyt zagrożeni, aby rzucić im wyzwanie, sprzeciwić się. Ratowanie ludzi może zaspokoić ich potrzebę uwagi oraz w oczach innych ludzi mogą wyglądać jak „dobry człowiek”. Bycie wybawcą/ratownikiem może również oznaczać, że mogą kontrolować osobę, którą uratowali.
Narcyzi mogą sami wchodzić i wychodzić z tych ról, przechodząc z miejsca ofiary (tata był dla mnie okropny, czy możesz się mną opiekować) do prześladowcy (tato i ja pogodziliśmy się, a ty jesteś tylko dzieckiem, przestań przesadzać). A ponieważ narcyzi czerpią poczucie potwierdzania z zewnątrz, zrobią wszystko, co w ich mocy, aby przyciągnąć innych ludzi do swojego trójkąta dramatycznego. Jeśli jesteś związany z narcyzem, prawdopodobnie zostałeś wciągnięty, nawet nie zdając sobie z tego sprawy.
Czy utknąłeś w trójkącie dramatycznym narcyza?
Oto przykład: matka Marii jest narcyzem. Maria odgrywała w życiu głównie rolę „ratownika” – przez lata jej matka przeżywała różne dramaty z udziałem ojca Marii, a następnie różnych chłopaków jej matki. Maria była zaangażowana w pomoc matce w ucieczce od chłopaków, przy jednej okazji pakując jej torby i pomagając jej w przeprowadzce do innego stanu, gdy jej chłopak był w pracy.
Maria rozpoczyna swój pierwszy poważny związek i wychodzi za mąż. Zaczyna stawiać granice i mniej reagować na potrzeby matki. Ponieważ Maria nie odgrywa roli ratownika/wybawiciela, jej matka postrzega Marię jako „prześladowcę” i zwraca się do Marii z ekstremalną agresją, zarzucając jej, że nie jest jej wdzięczna za wszystko, co dla niej zrobiła jako matka. W ten sposób matka Marii stała się prześladowcą.
Pomimo tego, że Maria zaczęła żyć swoim życiem, jest tak głęboko zdenerwowana działaniami matki, że staje się ofiarą. Czuje się bezradna i zagrożona oraz traci siłę, którą wykazywała się w tworzeniu granic. W międzyczasie mama ma nowego chłopaka, który ją „uratuje”. Ona nadal prześladuje Marię, dopóki jej chłopak nie odejdzie. Zdając sobie sprawę, że potrzebuje kogoś w swoim życiu, mama „ratuje” Marię, pozwalając jej wrócić do swojego życia. Następnym razem, gdy mama potrzebuje pomocy i wchodzi w rolę ofiary, Mary szybko zostaje jej wybawicielem, aby uniknąć powtórki agresywnej reakcji.
Zarówno Mary, jak i jej matka odegrały wszystkie trzy role w trójkącie dramatycznym. Kiedy jesteś w trójkącie dramatycznym narcyza, możesz przez większość czasu odgrywać jedną rolę, ale narcyzi są fantastyczni w manipulowaniu sytuacjami i łatwo odgrywają inne rolę, zmuszając cię również do dostosowania swojej roli względem nich. Uwięzienie w czyimś trójkącie dramatycznym jest wyczerpujące. Ciągle musisz mieć oko na to, co druga osoba lub ludzie w trójkącie będą robić dalej. Powoduje skrajny niepokój i poczucie utraty kontroli.
Jest tylko jeden sposób na zakończenie trójkąta dramatycznego – usunięcie się z niego. Nie musi to koniecznie oznaczać braku kontaktu z głównym bohaterem/bohaterami (chociaż może to oznaczać), ale oznacza przyjęcie neutralnej pozycji. Czasami jest to nie do przyjęcia dla narcyza.
Jeśli odmówisz sprzymierzania się z jednym z rodzeństwa przeciwko drugiemu, tak że oboje razem będziecie prześladowcami, lub jeśli odmówisz zachowywania się jak ofiara, aby narcyz mógł nadal czuć się jak wybawca, to narcyz może nie być w stanie dłużej poradzić sobie z twoją obecnością.
Jeśli bycie w czyimś trójkącie dramatycznym powoduje u Ciebie niepokój, musisz ustalić, do jakich ról jesteś zepchnięty i co możesz zrobić, aby zmienić swoje zachowania i reakcje – lub czy musisz całkowicie opuścić trójkąt.
Dr Claire Jack jest terapeutką i szkoleniowcem, która specjalizuje się w pracy z kobietami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD). Claire uzyskała tytuł doktora antropologii na University of the Highlands and Islands po spędzeniu trzech wspaniałych lat na maleńkiej wyspie Szetlandy w Szkocji. Oprócz indywidualnej pracy z klientami przez Skype, Claire zapewnia szereg szkoleń i kursów rozwoju osobistego obejmujących takie zagadnienia, jak przemoc narcystyczna, terapia dziecka wewnętrznego i hipnoterapia.
Źródło: Are You Stuck in a Narcissist’s Drama Triangle?
